Արտավազդ և Կլեոպատրա. շարունակական անդրադարձ

27.01.1950 «Արտավազդ-Կլեոպատրա»-ի էսքիզը պատրաստ է, բայց մի քիչ էսքիզից անցավ! «ոչինչ» ստացվեց:

12.10.1977 Շաբաթ: Այսօր նորից Ֆրիդը ինձ մոտ էր: Եկավ 12-ին և մինչև 4-ը նրա լեզուն ընդմիջում չունեցավ, իսկ ես աշխատեցի «Արտավազդ և Կլեո»-ի էսքիզի վրա: Ստացվեց, «ոչինչ», իսկապես լավ բան և մեծը կարելի է սկսել: Եվ սա կնշանակի, որ մենք, ինչպես Արտավազդը, «թագավոր ենք, բայց… շղթայակապ»!
Սա կհասցնե՞մ Ռուսաստանի` «Հայաստանը ազատագրելու»!!! ամյակին: «Նորից շղթայակապ» կամ «Գերի Արտավազդը» կամ…

16.04.1978 «Արտավազդ»-ը չի ստացվում…20-րդ դարում պատմանկար նկարելը դա…առնվազն, եթե անախրոնիզմ չհամարենք, ապա լրիվ տխմարություն է:
…Ձևը բովանդակությունից չի պոկվի և բովանդակությունն էլ ձևից, իսկ նկարն էլ արյունիցդ պիտի ստեղծվի…

10.07.1978 Շարունակում եմ «Արտավազդը»… «մի բան» ստացվում է, բայց ահավոր դանդաղ:

09.01.1979 «Արտավազդ»-ը շուռ եմ տվել:

22.06.1980 Զարմանալի շտապ անցնում են օրերը, իսկ ես օրագիր գրելու ժամանակ չունեմ:
Հարգելի «Արտավազդը» ոչ մի զբաղմունքի տեղ չի թողել, իսկ թե երբ ինքը «Արտավազդ» կդառնա… երևի ինքը գիտի:

31.08.1980 Հարգելի Արտավազդը ինձ բռնաբարեց: Ոչ վերջն եմ տեսնում… իսկ սկիզբը վաղուց մոռացանք:

01.09.1980 Այսօր բարկացա, և «Արտավազդը» տեղից շարժվեց…Եվ այսպես ամեն մեկ ամսվա, երկու ամսվա տանջանքից հետո ընդամենը կես ժամվա «բարկություն» է բերում…երևի օրինաչափ է, հո չես կարող միշտ բարկացած լինել և ում վրա:

03.01.1984 Նկարեցի շատ: Մի 15-20 փոքր գործեր, որոնք իմ սրտովն են: Միայն «Արտավազդը» դեռ բան չի ստացվում:

23.02.1984 Սկսեցի «Երկու թիֆլիսեցի» նկարը («Արտավազդը» վաղուց շուռ եմ տվել):

13.04.1984 «Արտավազդ»-ից լրիվ բան չի ստացվում…քա՜նի տարի: 20 տարբերակ տակն է մնացել: Եվ իմաստ չունի և չի ստացվում…իմա՜ստ (ոչ ոքի պետք չի):

15.04.1984 Ոչինչ չեմ կարողանում նկարել այս հրեշ «Արտավազդ» կոչեցյալի պատճառով…Օրեկան երկու-երեք անգամ փոխում եմ… Եվ ոչ մի տպավորություն, կտավը էլ տեղ չունի ներկի, շերտը քերում եմ, որ շարունակելու հնար լինի և փոխանակ մի կողմ շպրտելու, շարունակում եմ…Քանի նկար տակը մնաց, 50 Արտավազդ, այդքան էլ Կլեոպատրա…Օ՜, ով է ստեղծել այս նկարչություն կոչված աղբը….

16.04.1984 «Արտավազդ»-ը մի քիչ լավացրեցի…Շա՜տ մի քիչ…սա այն «մի քիչ»-ն է, որը պիտի հետապնդի ինձ…իսկ ժամանակը կծկվում է…

30.04.1984 «Արտավազդ»-ը ուզում է բանի նմանվել…աշխատել եմ պարզապես ջհուդի անեկդոտի «սկզբունքով»…(երեխա ստեղծելու մասին):

31.12.1984 «Արտավազդ»-ը շարժեցի տեղից:

18.03.1985 «Արտավազդ»-ը դեռ տանջում է: Գուցե և չհասցնեմ ցուցահանդեսին…տակը մնաց մի 20 նկար և ծայրը չեմ տեսնում…գուցե և իզուր չարչարանք է և տեղը շատ բան կարելի էր նկարել…Բայց մեկ չի, Էդվարդ, թե ինչ, քեզ կարծեմ, որ «զբաղմունքն» է հետաքրքում հիմա, հանուն «ինչպես է արված», ինչպես է քսված, քերված…չարչարանքը, դժվարությունը և «էն» հույսը, որ մեջս կա և կարող է հանկարծ ստացվի…խանգարողը պատկերասրահն է, որից, ինչպես պառաված կնոջից, ազատում չկա…

11.04.1985 Այս «Արտավազդ» կոչեցյալը շատ խանգարեց ուրիշ շատ բաների՝ գրելու, նկարելու…մի բանի նմանվում է, բայց ինչքա՜ն լավ բաներ մնացին տակը…ինչ ցավալի բան է նկարչության պրոցեսը, այն տառապալից պահերը, նկարածդ լավ կտորները կորչում են, քերում, թափում ես, ջնջում… և ոչ մի հետք չի մնում…այնինչ գրողի համար մնում են իր՝ հաջող-անհաջող արածները և կարող է օգտագործվեն, իսկ այստեղ… ցավալի և շատ ցավալի: Քանի՜ նկար մնաց այդ Արտավազդի տակ… և չեմ կարող ասել, որ այս մնացածը ամենալավն է…Կարող է, որ նրանք, որոնց մոտ հեշտ ու շտապ ստացվում է նկարը (նկա՜րը) ավելի երջանիկ են…ինչ իմանաս և գուցե:
Ես բողոքելու իրավունք չունեմ, քանի որ ինքս եմ հնարել այս տառապագին «ոճը»… մի փոքր նկարի վրա 3-4 ամիս գլուխ ցավեցնել… Առաջներում շուտ էր ստացվում…ինչու՞ այսպես դժվարացրի գործս, երբ հաստ ու բարակ մի գին է:

25.01.1989 «Արտավազդ և Կլեոպատրա»-ին նորից ձեռ տվի…

10.02.1989 Մի քիչ փոխեցի Արտավազդին և… զարմանալի բան եղավ. և ինքը լավացավ, և Կլեոպատրան դառավ հրաշք բան… Ինչ կատարվեց, չեմ հասկանում:

15.11.1991 Վարդգեսը մի «միլիոնչիկի» բերեց` նկար առնելու… «Արտավազդ և Կլեոպատրա»-ին 50.000… 50.000… (մի տաս տարի առաջ լիներ, Աշտարակի ձորի վրայի տունը կառնեի): Համաձայնվեցի, բայց մյուս օրը փոշմանեցի: Ինչի՞ս են պետք հիմի էդ թղթի կտորները: Հրաժարվեցի: Զարմացավ պարոն միլիոնչիկը… (Ասում էր` Արտավազդը «վերամբարձ» հայացք ունի… գրաբար էր խոսում): Այդ հիսուն հազարով մի «ժոպարեզեց» էլ չես առնի հիմի: Եվ միլիոնատեր է, բայց աղա չի, կռախաբոր է:
*** Եվ… մի քիչ աշխատեցի Արտավազդի վրա:

23.02.1992 Էսօր Արտավազդի վրա մի քիչ աշխատեցի, և հիմա էլ Անտոնիոսն է թվում «մի տեսակ»…
Կարող էի 100 հազարով ծախել և սիրտս չտարավ: Թող մնա, էդ աղբն էլ ոչ մի բանի պետք չի:

25.02.1992 Էսօր «Արտավազդին» կարծես թե կարգի բերեցի, բայց ներկը կկպչի՞ հին ներկին, վայ թե չկպչի: