Սերգեյ Փարաջանով… 26.07.1990

Հինգշաբթի:
       Երեկ Երևանում հողը դրին ևս մի մեծ մարդու: Բաշբեուկի նման մարդ էր և էությամբ նկարիչ, բայց նկարելու շնորհք չէր տվել Աստված: Նկարում էր կինոյում, և իր նկարած ֆիլմերը առանձին-առանձին պատկերների շարան էին՝ կինոյի էությանը հակառակ: Կարող են ինձ հետ հակառակվել կինոյից բան չհասկացող քաղքենիներ և ռեժիսյորներ նաև, որոնց հիմարացնում էր Փարաջանովը իր զարմանահրաշ ռեբուսներով, որոնք բոլորը երկար բացատրություն պահանջող, կամայական հնարանքներ էին՝ ֆիլմի ընթացքը, շարժումը, շարժման ռիթմին կանգնեցնող, քանի որ ամեն մի պատկերը «չմարսված», չհասկացած գալիս էր մի նոր ռեբուս և բոլոր այդ ռեբուսներից, ի վերջո, ստացվում էր ոչ Սայաթ-Նովա, այլ «Նռան գույն» կամ ուրիշ, ասենք՝ թզի, ծիրանի գույն: Ինքը իր ողջ էությամբ իր ստեղծած «նատյուրմորտների», հավաքած առարկաների, ջարդված ապակիների, հայելիների, գործածությունից դուրս եկած իրերի, շորերի, գլխարկների զարմանահրաշ դասավորումների, կոմպոզիցիաների մեջ էր, նմանը չունեցող արվեստի, որտեղ բոլոր իրերը, առարկաները՝ խեղված, ջարդված, քրքված, նորից արժեք էին ստանում, կենդանանում, իմաստավորվում, մի նոր, երևակայական, ոչ բնական աշխարհ դառնում, որի պրեզիդենտը ինքն էր…
       Կորած Թիֆլիս էր դա, նոստալգիա, մանկության հուշերի հեքիաթ, արարչություն… Ահռելի երևակայության տեր մարդ, որը, եթե նկարիչ լիներ, մի քանի Սալվադոր Դալի կարող էր ծալել:
Գուցե և լավ էր, որ չհասցրեց Դավիթը ֆիլմ դարձնել կամ Կոմիտասը… նույն բախտին կարժանանային, ինչպես Սայաթ-Նովան, որ դարձավ Նռան գույն:
Գուցե թե լեգենդներ նկարեր, ասենք՝ Ախթամար, Փարվանա, Վահագնի ծնունդը…նման հրաշալիքներ իր «նատյուրմորտների» ոգով՝ ազատ, ամեն ինչից անկաշկանդ, հնարովի, երևակայական, ֆանտաստիկ… Ափսոս:
 Իրեն գտնում են ռեժիսյոր և մեծ: Թող համարեն, բայց ռեժիսուրան կինոյում նույն դրամատուրգիայի տեսակն է, իսկ ինքը դրամատուրգ չէր, միով բանիվ, դրամատուրգիա ժխտող էր, քանդող:
     Թող լույս գա իր շիրիմին ու տանջված հոգուն, որ հիմա Թբիլիսիում՝ Քռի ափին է կամ Հավլաբարի բալկոններում, հին Օրթաճալայում, Շեթան բազարում, Սայաթ-Նովայի գերեզմանի մոտերքում…
     Երևանում ապրող չի մնա, երևանցի չի դառնա հոգին, ինչպես և Բաշբեուկի հոգին, որը ինչ-որ տեղ Թբիլիսիում գուցե և մրսում է մենակ, անտուն, դադարգյուն…
     Տե՜ր, տիրություն արա…