Զարմանալի մարդ էր Աղաջանյանը…Իր բոլոր պորտրետներում կարծես թե մարդ է հասկանում, բայց ահա իր ինքնադիմանկարներից չես կռահի, որ ինքը շատ բարի, շա՜տ բարի և…կամազուրկ ծերուկ էր, բայց օժտված ռեմբրանդտյան աչքի և զգացողության (գույնի) դրոշմով… Իսկ իր մարդիկ (նկարած) մարդ են բնավորությամբ, (հայրը, մայրը), կեցվածքով, կոչումով՝ երգչուհի Բարոնկինա, Հ.Խաչատրյան, Վասիլ և այլն: Օ՜, հոյակապ նկարիչ էր «Աղաջանը», ինչպես հորջորջվում էր նկարիչների շրջապատում…Աղաջանը… Ինչքան ցավալի է, որ այդ` լեռան չափ նկարիչը դեռ մոտիկ կանգնածներին չի երևում…երբ ամեն օր մազից գերան շինողների մի ամբողջ արտել ունենք…
Աղաջան…նա արեց այն, որ ոչ ոք հայ նկարիչներից ո՛չ կարող էր անել և ո՛չ էլ փորձ պիտի աներ համեմատվել Ռեմբրանդտի հետ, նրա հավակնություններով և… ինչ-որ տեղ ստացվեց: Աղաջանի մոտ դիմանկարում նույնպես (մոր ձեռքերին և աչքերում) կա արարչություն …իլյուզիոն, որը ամեն ինքնուս կարող է հասնել իր քսմսելով… այլ կյանքի տրոփ, արյունատար անոթների տրոփյուն, սրտի զարկերակի ռիթմի առկայություն… Մարդը շնչում է, նկարից քեզ տաքություն, մարդկային ջերմ է հասնում: Դու նրանց հետ ես, նրանց հետ մի սենյակում ես…պատից իջնում են և քեզ հրավիրում են նստել իրենց հետ…և եթե հիմար չես, պիտի մնաս, չգնաս, երկա՜ր-երկա՜ր նայես, հիշես, բարեկամանաս և հարազատանաս (միայն հարազատանալուց ես նկարիչ ճանաչում), այնպես, ինչպես, երբ երգ ես լսում (Սայաթ- Նովա), և ամեն ինչից անջատվում, մոռանում, տրվում իրենց ձեռքը որպես գերի, նվաճվաճ ճորտ: Ոչ բոլոր նկարիչներն են հավասարազոր լիարժեք կերպարվեստի տարբեր ժանրերում: Եվ ովքեր բարեբախտություն ունեն այդ գիտակցելու, չեն նկարում այն, ինչ ուրիշները ավելի լավ են նկատում: Եվ այդ իսկ պատճառով գոյություն ունեն բնանկարիչներ, դիմանկարիչներ, նատյուրմորտի վարպետներ, ինչպես և նկարիչ կոմպոզիտորներ:
Քչերին է հաջողվում այդ բոլոր ժանրերը համատեղել՝ պահպանելով ամենակարևորը՝ որակի, արժեքավորի նախապայմանը: Օրինակներ բերելու կարիքը չկա և ողջ կերպարվեստի պատմության մեջ ի սկզբանե այդպես է եղել: Հայ կերպարվեստը բացառություն չի եղել և մենք ունենք բոլոր ժանրերում սքանչելի վարպետներ, որոնցով հպարտանում ենք արժանապատվության խորը գիտակցությամբ:
Ստեփան Աղաջանյան (1863-1940). ՀԽՍՀ ժողովրդական նկարիչ
Posted on Փտր 2, 2017 in Գրականություն