1961-1970թթ.

ՍԵՎԵՐ ՀԱԳԱԾ ՄԻ ԿԻՆ ԱՆՑԱՎ

Սևեր հագած մի կին անցավ

Զարհուրելի վիշտ աչքերին

Ու ձեռքերը երկինք պարզած

Մի հին աղոթք պաղ շրթերին.

– Մնաս անցավ,– ասավ, անցավ…

     Մնաց մոխիր` դեղի՜ն, դեղի՜ն…

1961 թ., Հրազդան

 

***

ԻՆՉՈ՞Ւ, ԻՆՉՈ՞Ւ…

Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ այսքան անհամ կյանքը դարձավ,

Այսքան նվազ, այսքան սակավ…

Ի՞նչը կորավ, ի՞նչը սառավ,

Երբ կա արև, երբ կա գինի,

Երբ քո շուրջը սև աչքերից չկա դադար…

Ինչո՞ւ արև օրս հանկարծ այսպես մարավ…

1964 թ., Երևան

 

***

Ա՜Խ, ԹՈՂ ԳԱՐՈՒՆ ԳԱ

Ա՜խ, թող գարուն գա,

Բոբիկ ձորն իջնեմ,

Հասնեմ Դավայաթաղ[1],

Փռվեմ կանաչին,

Գետափի տաք ավազներին,

Մեջք ու թիկունքս արևը գրկի,

Գգվի, խուտուտ տա,

Ու արբած քնեմ գոլ թովից նրա,

Ու Զանգուն անո՜ւշ օրորի, զնգա՜…

1964 թ.

[1] Դավայաթաղ –  լեռնաբլուր Կարսի սարահարթում՝ Ախուրյան գետի աջ ափին:

 

***

ԷԼ ՈՉ ՄԻ ԲԱԺԱԿ

Էլ ոչ մի բաժակ…

Գինով եմ արդեն,

Ցնդել եմ արդեն, հարբած եմ վաղուց,

Եվ ոչ թե գինուց, ա՜խ, ոչ թե գինուց…

Հարբա՜ծ եմ, հարբա՜ծ,

Այնքան եմ հարբած իմ դարդից, ցավից,

Որ մոռացել եմ, գուցե դո՞ւ հիշես՝

Եղե՞լ ենք խմած…

Անդա՜րդ, հենց այնպես…

27.03.1964

 

***

ԹԱԽԻԾԸ

Երբ գիշեր է, խաղաղվում են հարևան ու դրկից,

Մոտենում է լուռ ու անձայն, նայում է դռնից…

Նայում է իր ժպիտով հին՝ դեղին-դեղին,

Ու հնազանդ սպասում իմ հրավերին:

Ստվերի պես թեթև-թեթև սահում է ներս,

Ու լցվում է շշուկներով տունս կարծես:

Ծխախոտիս ծուխը վշտի ամպ է դառնում,

Աշնան բարակ անձրևի պես մաղո՜ւմ, մաղո՜ւմ…

Ա՜խ, սիրտս արդեն ծվեն-ծվեն անվերջ ցավերից,

Քեզ է վաղուց ապավինել, ընտրել կարեկից:

Եվ սփոփանքի խոսքերը հին էլ չեն ամոքում,

Կապարի պես ծանրանում են, մնում կոկորդում:

Էլ մի՛ նայիր, էլ մի՛ նայիր դու այդպես թաքուն,

Եկ, միասին լուսացնենք այս գիշերն անքուն:

Դու իմ անքուն գիշերների մթից ես ծնվել,

Դու անկատար կարոտներիս վշտից ես ծնվել…

1964 թ.

 

***

ՄԻ ՉՔՆԱՂ ԵՐԱԶ ԿՏԵՍՆԵՄ

Մի չքնաղ երազ կտեսնեմ.

Աստղազարդ մի գիշեր

Կբացվեն դռներ լուսեղեն

Քեզ մոտ՝ դեպի վեր:

Ես նորից պատանի՝ այդ գիշեր

Կթռչեմ քեզ մոտ,

Այդ գիշեր կցոլան աստղեր

Մինչև առավոտ…

Իմ չքնաղ երազը կմարի

Առավոտ լույսին,

Կմնանք հեռո՜ւ հեռվում՝

Հավերժ միասին…

17.10.1968

 

***

«ՀԱ՜Ց ԵՔ ԹԽՈ՜ՒՄ…»

                                                                                                                    Համո Սահյանին

Բույրն անմահական ողջ գյուղն է բռնել.

Խելքամաղ եմ լինում…

Ձայն հանեք, մարդի՜կ…

Որտե՞ղ եք, ո՞ր բակում…

Հա՜ց եք թխու՜մ…

1969 թ., Լոր

 

***

ԲԱՐԻ ԵՐԵԿՈ…

Բարի երեկո՜, բարի երեկո՜…

Եվ թող օրհնվի ինձ հանդիպողը,

Այդ կամեցողը՝ մութը օրհնողը:

Օ՜, մո՜ւթն է եկողը…

Լույսը խժռողը…

Գալիս է նա անսկզբից սկիզբ առնելով,

Մոտենում է դանդաղ, համրորեն,

Լուռ ու անշշուկ լցնելու հոգիդ

Մութ կասկածներով,

Եվ մութ անհայտի

Տարտամով, գույժով,

Մինչև առավոտ…

Թող բարի՜ լինի,

Թող բարի՜ լինի մինչև առավոտ…

1969 թ.

 

***

ԲԱՐԻ ԼՈՒՅՍ…

Բարի լո՜ւյս, այո՛,

Բարի լու՜յս…

Գիշերից հետո, խավարից հետո

Արևից եկող բարի լույսն առատ թող հորդա,

Որ չդիմանամ, փակեմ աչքերս խոստումից նրա:

Շիթ առ շիթ լցվի երակներիս մեջ,

Հոգիս բոցկլտա, ճառագի անվերջ,

Գիշերից հետո, խավարից հետո

Բարի լո՜ւյս, այո՛…

Հոկտեմբեր 1969 թ.

 

***

ԿՀԻՇԵՍ…

                                                                                                     Հրաչին                                                                                                                                                     [Հրաչյա Հովհաննիսյանին]

Կհիշես քեֆերդ անցած,

Ձյունափայլ սուփրա ու սեղան փրփրուն,

Ձնծաղիկ, մանուշակ ու դաղձ,

Քեֆը լավ՝ Կարա Բալան…

Կհիշես ու երազ կթվան

Լավաշ հաց՝ նոր թխած,

Առվի ափ, Զատկի ձու, մի բուռ դաղձ,

Խնկաբույր խորոված,

Օջախին՝ խաշլամա:

Գարնան գոլ բույրից հարբած,

Ծառի տակ շուքով բազմած՝

Կհիշես ընկերներ, գինու շող ու սիրած,

Եվ Վաչոն՝ դուդուկով հոգեհան,

Երա՜զ, ծո՜ւխ ու ցնորք կթվան…

13.11.1969

 

***

ԷՍՕՐ ՇՈՒԿԱ ԵՍ ԳՆԱՑԵԼ…

Էսօր շուկա ես գնացել,

Լոպկվել, տուն ես դարձել,

Խնձոր` հինգ ռուբլի, գազարը` երկու,

Թե միս էլ առնես` թամամ տասներկու…

Շատ բան կուզի սիրտդ,

Թե իրեն լսես.

Չալաղաջ` խորովածին,

Դոշի քիթ` բոզբաշին,

Գինին էլ կուզի Ոսկեվազ ճարես:

Թե լսես,

Կուզի, որ երգող լինի,

Ամեն թասին ասող, խոսող էլ լինի,

Թե այդպես գնաց, վերջը քեֆ կլինի,

Դե քեֆն էլ առանց թամադա

Չի լինի, չի լինի…

Ոչ էս կլինի, ոչ էն կլինի,

Կլինի այն, ինչ պիտի լինի:

Մեկն էլ ասել է` վերջը լավ կլինի,

Իսկ թե երբ…ինքը`

Աստված թող ասի…
1969թ.

 

***

ՈՒՇ ԻՄԱՑԱ…

Ուշ իմացա, ափսո՜ս…

Որ ինձ ոչինչ պետք չէ,

Որ տրվածով ի վերուստ

Շա՜տ եմ հարուստ,

Որ կարող եմ թեկուզ

Տակառում ապրել

Դիոգենեսի պես:

Բայց… մտածե՞լ ես՝

Գինին որտե՞ղ պիտի պահես…

1970 թ.

 

***

ԱՅՍ ՕՐՆ ԷԼ ԿԳԱ

Այդ օրն էլ կգա,

Եվ ձեզ կթվա Նոյի հեքիաթից էլ հին,

Որ եղել է Վան, եղել է Իգդիր,

Եղել են ինչ-որ ծռեր Սասնա…

Կկարծեք մի ափ է ունեցել Արազն է՜ն գլխից…

Կապույտ միրաժներ կթվան Մասիսները ցից…

Կհիշեք, որ ունեցել եք ինչ-որ արքայից արքա՜,

Կխառնեք Տիգրանի հետ… շախմատի արքա՜:

Քեֆերին ձեր անաղուհաց կերգեք խռպոտած:

Սայաթը խռոված կանցնի,

Շերամը կլացի,

Ձեր դուռը չի բացի:

1970թ.

 

***

ԻՆՉՈ՞Ւ Է ՍԻՐՏՍ ՆՈՐԻՑ ՍԵՎԱՑԵԼ

Ինչո՞ւ է սիրտս նորից սևացել,

Մրսում եմ, ինչպես սառնամանիքում,

Ի՞նչ է պատահել, ի՞նչ է պակասում:

Ամեն ինչ տեղն է` հաց, ընկեր, գինի,

Էլ ի՜նչ եք ձգել նորից… «Անտունի»…

Ե՞րբ եմ ունեցել, որ հիմա լինի:

Դե՛, մա՛րդ եք, էլի՛,

Ի՞նչ եք ծվատում,

Սպանեք մեկեն,

Էլ ի՞նչ «Անտունի»…

1970 թ.