Մկրտիչ Քամալյան (1915-1971). ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ

Posted on Հկտ 9, 2015 in Գրականություն

         Մկրտիչ Քամալյան: Ղարսեցի էր, մեծ ընտանիքի զավակ մազապուրծ գաղթած Ղարսից, երբ այդ հզոր քաղաք-բերդաքաղաքը անառիկ էր կոչվում իր երեք շար բերդապարիսպներով և միջնաբերդով, ահռելի հրանոթային համակարգով, բարձր սպայական կազմով, զորք ու հեծելազորով…մի խոսքով ամեն ինչով, որ թուրք փաշաները, եթե հանկարծ դառնային Ալեքսանդր Մակեդոնացի, չպիտի կարողանային մոտենալ անգամ…Բայց հանձնեցին փաշաներին, ինչպես ասում են՝ սկուտեղի վրա և հանձնողներն էլ … կովկասյան ճակատի պաշտպանության հրամանատարությունն էր, գեներալ Օդեշիլեձեի և մուսավաթ խաներն էին, որոնք արդեն ինչ-որ պետք էր բերդը հանձնելու համար՝ ստացել էին: Բայց «Ղարսի կոտորած»-ը գոնե կարող էր չլինել, ժողովուրդը կպաշտպանվեր երևի, եթե այստեղ էլ չլինեին մեր հարգելի հայ կոմունիստները, որոնք «էն գլխից» մի վերջնագիր էին կազմել… լավ է թուրքը մտնի Երևան, քան դաշնակները մնան…
        Թե ինչ եղավ դրանից հետո, մեր պատմաբանները… գուցե թե հիմա գիտեն, բայց  բոլոր մեր անհաջողությունները սկսվեցին Ղարսի հանձնումից հետո:
       Իզուր տարածվեցի, բայց պետք էր, քանի որ Մկրտիչի հայրն ու մայրը …մնացին Ղարսում, երեխաները փրկվեցին Թիֆլիս գաղթելով:
Մկրտիչ Քամալյան:
        Երբ դեռ Թբիլիսիի ակադեմիայում էինք սովորում, Մկրտիչը գրվում էր… Կամալով: Բերիայի ժամանակներն էին, 30-ական թվերը, և Բերիան «յան» վերջավորությունը տանել չէր կարող:
Ես, որ Մկրտիչի և Արփենիկ Նալբանդյանի հետ նույն դասարանում էի սովորում և իրար կողքի կանգնած-նստած նկարում էինք՝ չէի համակրում այդ Կամալովին…
       Այստեղ է մեր անուշ ժողովուրդը էլի հասնում իր տարաբախտ զավակներին.«շատ մի ատիր, սիրել կա»: Եվ եղավ այդ սիրելը և ցմահ:
Ես իմացա, որ «Քամալը» բանվորական դազգահից էր եկել, 7-րդ կարգի փականագործ էր, արտակարգ վարպետ և…խենթացած նկարչության վրա:
       Հետո, երկար ու ձիգ վեց տարիների ընթացքում (ակադեմիայի սովորելու տարիները վեցն էին), ծանոթացա իր միջոցով Ղարսից գաղթած ողջ-ողջ մնացած ազգ ու տակին՝ քեռիներին, որ «լավ գործի» էին, հորաքույր-մորաքույրներին, որ հրաշք տնտեսուհիներ էին և գիտեին «ճաշ» կոչված հրաշալիքի բոլոր գաղտնիքները.մի խոսքով և իսկապես ողջ ազգ ու տակին, որոնց բոլորի տները չէինք հասցնում Նոր տարվա 15 օրերին շնորհավորել, չհաշված զատիկները, ծնունդները և այլ տոներ:

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով