Ապրիլի 24-ին նվիրված ցուցահանդեսի մասին… 1998

Posted on Ապր 20, 2022 in Գրականություն

              Հարգելի արվեստասերներ…

       Այս ցուցահանդեսը մեր հերթական ցուցադրումներից չէ: Այն բացվելու է Ապրիլի 24-ի նախօրեին: Օրացուցային մի տարեթիվ, որ գրվել է և ջնջվելու ենթակա չէ: Աշխարհում ոչ մի ուժ՝ բիրտ ու դաժան, չի կարող, անզոր է այդ օրը ջնջել հայի հիշողությունից, միևնույն է, թե այդ հայը հողագնդի որ երկրամասում է ապրում, սփռված:
      Այս ցուցահանդեսը հայ նկարիչների, արձանագործների սրտի խոսքն է՝ ձոնված այդ օրվան: Գիտենք, սակայն, որ մեր արածը, մեր խոսքը մեր վիշտը ամոքելու համար չէ արված, բայց ամեն տարի այդ օրվա համար թող նկարեն նկարիչները, թող դառնա անխափան օրենք այդ օրվա ցուցահանդեսը, մինչև ստեղծվի մեծ իտալացու «Ահեղ դաաստանին» հավասար, մեր վշտին հավասար ստեղծագործություն:
       Մեր ցեղին, մեր ժողովրդին վիճակված անմարդկային անարդարությունը, վիրավորանքը ենթակա չէ մոռացումի և ոչ էլ կարեկցության: Մենք կարեկցանք չեն պահանջում, մենք հատուցման ենք սպասում և գիտենք նաև, որ ցեղասպանության խարանը կրող ցեղերը, պետությունները վաղ թե ուշ դառնալու են իրենց իսկ ժողովրդի գերեզմանափորը:
      Ցուցահանդեսում… կան և՛ բնանկարներ, և՛ ծաղիկներ, և՛ դիմանկարներ, բայց կան նաև հղացումներ, որոնք մտքի և խղճի խորը արտահայտություններ են, որոնք այս ցուցահանդեսի ասված խոսքի իմաստն ու արժեքն են ներկայացնում:
      Ինչպես ասացինք, ամեն տարի այդ օրվա՝ Ապրիլի 24-ի համար թող նկարեն նկարիչները, արձանագործները և թող դառնա անխափան օրենք այդ օրվա ցուցահանդեսը և ինչ չի ասվել այսօր, կասեն եկող սերունդները:
      Այս ցուցահանդեսի արժեքը գուցե և այնքան իր այսօրվա արածի մեջ չէ, այլ այն անելիքի, որ դեռ պիտի արվի, երբ նա դառնա հաստատուն, անխափան:
      Մարդը՝ կյանքում, ժողովուրդները՝ պատմության հորձանուտում սրբագործվելու, ազնվանալու առիթների հանդիպում են:
       Դժբախտությունն է ազնվացնում մարդու հոգին, իսկ ծանր հարվածները՝ բիրտ ու դաժան, կոփում, վեհացնում են ժողովրդի կամքն ու ոգին, դարձնում ազնվագույն մետաղի ձուլվածք՝ խար ու ժանգ չընդունող:
      Հայ ժողովուրդը իր «պատմության քառուղիներում» այնքան շատ փորձություններ է տեսել, որ կհերիքեին շատ հզոր ժողովուրդների վհատեցնելու համար, որոնց հարևան նա ապրեց, քայլեց իր աստեղային ուղիներում, իսկ նրանք հետ մնացին: Իսկ շատերն էլ անէացան իրենց անհասանելի, պատիր փառքով:
      «Ոչ մի մայր իր երեխային մարդասպան չի դաստիարակում»,- ասել է ամենաբարի մարդկանցից մեկը, վրաց ժողովրդի զավակը՝ Նոդար Դումբաձեն: Բայց պատահում է, որ նույն այդ մայրը ծնում է և Գյոթե, Պուշկին և Թումանյան, և ծնում է նաև նեռ՝ Թալիաթ, Էնվեր, Հիտլեր… Հայ մայրը նեռ չի ծնել: Նա ծնել է նեռին պատժողներ՝ Թեհլերյաններ, Մանուշյաններ և Նելսոն Ստեփանյաններ, Հունան Ավետիսյաններ: Եվ եթե պետք լինի՝ նորից կերկնի:
       Ժամանակը կարող է վերքեր բուժել, բայց ցավը, վիշտը բուժելու կարողություն չունի: Վիշտը չի փոքրանում, առավել՝ չի մոռացվում: Հայ մայրերը արդեն 83 տարի իրենց վիշտը ոչ ոքի հետ չեն կիսել: Վիշտը կիսել չի կարելի, կշատանա: Հայ մայրը, ժողովուրդը ոչ մի ժողովրդի վիշտ չի պատճառել: Դեր Զորի անապատի ավազի վրա գծել է մեսրոպյան տառեր, որ իր մանուկը չմոռանա, և չի մոռացել, չի՛ մոռանա:
       Մեր վշտի հուշակոթողը բարձր է, բարձր Ծիծեռանակաբերդի լանջին, բարձր՝ Գողգոթայի նման, և բարձրանալիս ամեն անգամ ժամանակ ունես մտածելու նորից ու նորից, համոզելու քեզ, որ ամեն արած քայլով (քայլի հետ միասին) հրաշք է տեղի ունենում, վիշտը տեղի է տալիս արիության, հզորության, անպարտելիության:

 

 

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով