Որմնանկարների դահլիճ…10.04.1998 

Posted on Մյս 5, 2018 in Գրականություն

          Եղավ ժամանակ, որ ես գլխավորում էի Հայաստանի պետական պատկերասրահը, և մեր առաջ խնդիր էր դրված պատճենահանել Հայաստանում եղած բոլոր վանքերում, եկեղեցիներում հրաշքով մնացած հին հայկական որմնանկարչության՝ դեռ պահպանված նմուշները, որոնք հակառակի պես բոլորը գրեթե խարխուլ, կիսավեր վանքերում էին: Եվ շուրջ 7-10 տարի հատուկ խմբեր մասնագետների պատճենահանեցին համարյա թե բոլորը Հայաստանում եղած՝ Թալինից սկսած, մինչև հեռավոր Մեղրի: Եվ երբ վերջացրինք այդ խելացի, ճիշտ, և՛ ժամանակին, և՛ ուշացած գործը, անգամ Ղրիմի հայ եկեղեցիներին հասանք… և պատճենահանեցինք… Եվ այսօր պետական պատկերասրահը կարող է հպարտանալ, որ ունի կործանումից փրկված հին հայկական արվեստի, որմնանկարների հոյակապ ցուցադրություն… փրկված անհետացումից, որի իրականացումը սկսվել էր մեծ երախտավորներ Ռուբեն Դրամբյանի և երջանկահիշատակ Լիդիա Դուռնովոյի հեռատես ջանքերով:
        Բայց մեզ պակասում էին Արցախում եղած որմնանկարների մնացորդները, որոնք կամբողջացնեին մեր ունեցածը՝ սկսած Անիում՝ Օրբելու ջանքերով արած, և Էրեբունիից մնացած պատճանահանված որմնանկարները:
       Հարկ եղավ նաև Արցախում եղածը ունենալ, որի համար թույլատվություն խնդրեցի մեր Կուլտուրայի մինիստրությունից՝ պատճենահանող խումբ ուղարկելու… Եվ Տեր Աստված, ի՞նչ եղավ պատասխանը… Պատասխանողը մինիստրի առաջին տեղակալն էր, որը և ասեց. «Ի՞նչ է, ուզում եք դեմոնստրա՞ցիա սարքել Ղարաբաղում»: Բայց ես անտեսեցի այդ «սթափեցումը», և մի փոքր խմբով գնացինք Ստեփանակերտ: Եվ դա «Կևորկովի» քարտուղարության ժամանակն էր, և արժանացա զարմանալի սիրալիր ընդունելության, որը և՛ մեքենա տրամադրեց, և՛ ուղեկիցներ: Մեր նպատակը «Խութավանքի» հուշարձանը տեսնելն էր, որտեղ իմացել էի, որ որմնանկարներ պիտի լինեին… Տեսածս ավելի քան անմխիթար պատկեր էր… Ֆիգուրատիվ կոմպոզիցիոն հոյակապ որմնանկարներ էին, բայց այնպես քայքայված, վերից վար խզբզված հարյուրավոր անուններով, մակագրություններով, «հիշատակներով», որ նկարներից գրեթե ոչինչ չէր մնացել ընթեռնելի… Ողբալու բան էր մնացել և ոչ պատճենահանելու: Պահպանող, պահակ չէր եղել, և գնացող-եկողը իրեն անիծյալ գործն էր արել:
      Տխուր-տրտում վերադարձանք Ստեփանակերտ՝ արժանանալով Կևորկովի անսպասելի, ճոխ հյուրասիրությանը:
      Ուրեմն կարելի էր գնալ Ղարաբաղ, և եթե շուտ գնացած լինեինք… գուցե և մի մասը գոնե փրկեինք:

 

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով