Արամ Խաչատրյան (օրագրերից)…

Posted on Մրտ 3, 2018 in Գրականություն

       03.05.1978 Թաղեցինք նորից մեկին, որին չարժեր թաղել… Հողը, ինչքան էլ «թեթև» լինի, հող է էլի, խժռում է, ում դնես մեջը: Ափսոս, ռեքվիեմ չգրեց, բայց ինչու՞ չգրեց, երբ տասնյակ կինոնկարների համար ժամանակ ուներ… Եվ սիմֆոնիաներ էլ քիչ, շատ քիչ ստեղծեց, ինչու՞, չէ որ ծնվել էր սիմֆոնիա գրելու համար, գոնե մի յոթ հատ…Ափսո՜ս, հազար ափսոս:
      Հե՜յ գիտի Արամ, հրա՜շք Արամ…Հիշում եմ, երբ առաջին անգամ լսեցի դաշնամուրի կոնցերտը…ի՜նչ էր դարձրել Թիֆլիսի «Ավարա»-ից…հուզմունքից քթիցս արյուն գնաց նստած դահլիճում… այդ ինչ էր դարձրել «Ավարան», Տեր Աստված…լուսնյա՜կ գիշեր, Քռի մեղմ ծփանքը, խլբլտացող խրամուլիները, ափին նստած կինտոներ և փարչերի մեջ լցվող, կլկլացող կախեթի կարմիրը…
      Ա՜խ, Արա՜մ, Արա՜մ, ինչո՞ւ չգրեցիր սիմֆոնիաներ, չէ որ գիտեիր հրաշք արարելու գաղտնիքը: Չէ որ մի «Որսկան ախպերը» բավական եղավ, որ գրեիր՝ չլսված-չտեսնված արարչություն…Ապրեիր էլի մի տասը տարի էլ…բայց էլ բալետ չգրեիր… Շատ է ցավալի, երբ գնացողը հետը շատ է տանում:

       06.06.1978 …լսում եմ աստվածածին Արամի ջութակի համերգը…Ամեն ինչը հայկական է: Ոչ ոք չի եղել այնքան հայկական, սկսած նկարիչներից, որոնք սար ու քարն են նկարել Հայաստանի, օդն ու ջուրը, արևը…բայց ոգին չեն տեսել, ոգուն չեն հասել: Հրաշք էր այդ մարդը, ամբողջովին ընդվզում, պայքար, լիցք, պայթում…և անասելի…քնքշություն, այսինքն՝ ինքը հայը, վերևից ներքև հակասությունների կծիկ…ինչքան թանկագին է ինձ համար…երբ չկա… և էր, երբ կար…
Ա՜խ, Արա՜մ, Արա՜մ, ինչո՞ւ չգրեցիր սիմֆոնիաներ, բոլորը կլինեին խելացնոր գործեր:
     Այս ջութակի համերգում տասը սիմֆոնիայի նյութ կա և ի՜նչ հաճույք նվագողի համար: Մի վայրկյան չի թողնում, որ շունչ քաշես:      Պատկերացնում եմ մտովին երաժշտի հաճույքը, ով որ բախտ է ունենում այդ պարտիտուրան նվագելու…
       Ի՜նչ սահանք, ի՜նչ նազանք և ինչ ռումբերի դղրդոց և ճայթումներ…Տեր Աստված, ի՜նչ հրաշք էիր, որ եկար ու գնացիր…

      14.04.1985 Խաչատրյանը ոչ մի կապ չունի և ոչ մի առնչություն աշխարհի եղած (այսօրվա) երաժշտության հետ` ունենալով հանդերձ առնչված հազար կետ այսօրվա երաժշտության հետ: Ինքը պարզապես հայ հեթանոս երգի, պարի, ուրախության և ցնծության նոր պոռթկումն էր, որ չէր կարող չլինել մեզ հասած ծով երգ ու պարի, ժողովրդի ստեղծած անհաշիվ եղածի վրա:

       14.08.2002 Էս կես ամսում շատ լսեցի դասական երաժշտություն: Կարծես քիչ էի լսել: Բայց ինձ ստուգում էի, ստուգում… և ինչ-որ պահ ինձ թվաց, որ մի տեղ իրենք բոլորը նաև կարող են և վատ ու լավ լինել և անգամ ձանձրալի: Մարդ են և կարող է և այդպես լինել, անգամ Մոցարտի 39-րդ սիմֆոնիան: Եվ հիշեցի Արամի դաշնամուրի կոնցերտները, հատկապես 2-րդը, և ջութակի կոնցերտները… Երբեք ձանձրալի չեն եղել… Եվ բալետները… Սպարտակը… հրաշք են իրենց տեսակի մեջ… Ինչքան ուզում ես, կարելի է լսել… Եվ տեսա, որ Արամը ոչ ոքի չի զիջում և հատկապես իր կոլորիտով նմանը չունի, ոտից գլուխ կոլորիտային է: Ամենասքանչելի բանը գեղանկարչության մեջ, և երաժշտությունն էլ ունի այդ կոլորիտի հասկացությունը, որն էլ ամենամեծ սքանչելին է: Եվ լսում ես մեկին, և կարծես ամեն ինչ տեղում է՝ բարձր օրկեստրովկան, ռիթմի շատություն և այլն… Բայց կոլորիտը չկա… շատ քչերի մոտ կա, և Արամի մոտ կա և կա:

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով