Էդուարդ Իսաբեկյան. «Արվեստը միշտ ձեր մեջ պիտի լինի» — թերթ, «Մանկավարժական համալսարան», Ե., 26.01.2017, էջ 6

Posted on Հնս 23, 2017 in Uncategorized

Էդուարդ Իսաբեկյանը 20-րդ դարի հայ կերպարվեստի դասականներից մեկն է, ով մեծ ավանդ ունի հայ գեղանարչության պատմական ժանրի զարգացման գործում:
Իսաբեկյանը ծնվել է 1914թ. պատմական Հայաստանի Իգդիր քաղաքում: 1918թ. ընտանիքը տեղափոխվում է Էջմիածին, երկու ամիս անց՝ Երևան: Սկզբնական նկարչական կրթությունը ստանում է Երևանի «Գեղարդ» տեխնիկումում, աշակերտելով Սեդրակ Առաքելյանին, Վահրամ Գայֆեճյանին և Գոհար Ֆերմանյանին: 1935-1941թթ. Սովորել և ավարտել է Թբիլիսիի Գեղարվեստի ակադեմիան, որտեղ նրան դասավանդել է Կոտե Գզելիշվիլին:
Վերադառնալով Երևան, Էդուարդ Իսաբեկյանը ամբողջովին նվիրվում է ստեղծագործական, մանկավարժական և մշակութային հասարակական գործունեությանը: Նա մեծ հաջողությամբ անդրադառնում է գեղանկարչության գրեթե բոլոր ժանրերին՝ դիմանկար, բնանկար, կոմպոզիցիոն-թեմատիկ զանազան պատկերներ, սակայն նախընտրելին և առավել բնորոշը Իսաբեկյանի համար եղավ պատմանկարչությունը: Էդուարդ Իսաբեկյանին համարում են Սուրենյանցից հետո երկրորդ հայ պատմանկարիչը: Հայրենասիրական հերոսական ոգով է կատարված «Պատասխան Հազկերտին» մեծածավալ կտավը: Այն աչքի է ընկնում արդիականության և բարոյա-էթիկական խնդիրների վերհանումով: Արվեստագետը շեշտը դնում է հայրենասիրական գաղափարի վրա, ապագա սերունդներին փոխանցելով սեփական ուժերի հանդեպ վստահություն և հայրենի հողին նվիրվելու գաղափարը: Այս տրամադրությունը և գաղափարը նկարչի վրձնի միջոցով անցնում  են մի կտավից մյուսին («Դավիթ Բեկ», «Ավարայրի ճակատամարտը», «Արտավազդը սենատում»), թափանցելով գաղափարի և ազգասիրության խորքերը, կապ հաստատելով սերունդների, անցյալի, պատմական իրադարձությունների և ներկայի միջև, մանավանդ այսօրվա քաղաքական լարված վիճակում: Հատկապես «Պատասխան Հազկերտին» կտավում ընդհանրացվել կամ խտացվել են նախկինում հեղինակի կողմից արծարծված գաղափարական գեղանկարչական խնդիրները: Նա գերազանց է ձևակերպում բարդ կոմպոզիցիաների, տարբեր կերպարների ստեղծման դժվարին խնդիրները: Արհեստավարժ դիրիժորի նման իրեն է ենթարկում ողջ կոմպոզիցիան, տեսարանի դինամիկան և հոգեբանական լարումը, այդ ամենը փոխանցում դիտողին:
Իսաբեկյանի ստեղծագործությունում մեծ տեղ են գրավում դիմանկարները, որոնք աչքի են ընկնում խառնվածքների ընդգծմամբ, կերպարային, հոգեբանական շեշտադրումներով: «Մորս դիմանկարը», «Գնչուհին թութակի հետ», «Ինքնադիմանկար» և ալյն: Դրանք կենդանի են և խոսուն, ներքին բնության և տրամադրության արտահայտմամբ, լույսի և գույնի ներդաշնակ արտահայտչականությամբ: «Մոր դիմանկարը» իր ստեղծագործական մոտեցմամբ, կապված լինելով համաշխարհային արվեստի սովորույթների հետ, մի նոր որակ է ներկայացնում արվեստագետի ժառանգության մեջ: Ընդհանրապես գրավիչ են նրա ստեղծած կանացի կերպարները: Ինչպիսի՜ թեթևությամբ և նրբությամբ է պատկերում նրանց՝ բնական, անբռնազբոսիկ, անկաշկանդ. Որքան թափանցող է նրա հայացքը դեպի կնոջ ներաշխարհը: Որպես օրինակ, նշենք այդ շարքի մի քանի աշխատանքներ՝ «Հանգստացող բնորդուհի», «Բնության գրկում», «Երկու կին», «Բասկետբոլիստուհիններ» և այլն:
Նկարչի դիմանկարների և ինքնադիմանկարների շարքերը արտահայտիչ են ու հագեցած կերպարային, հուզական և հոգեբանական շեշտադրումներով, ներքին բնություն ու տրամադրություն արտահայտող համակցություններով:
Տաղանդավոր նկարչի թողած ժառանգության մեջ կարևոր տեղ են գրավում թեմատիկ կոմպոզիցիոն կտավները. նկարչի                         արվեստում քաղաքական-հայրենասիրական բնույթի աշխատանքներից մի քանիսը «Տանյա», «Մարտ քաղաքի համար» «Կարմիրները հայկական գյուղում», որտեղ բնութագրական են հերոսական-ռոմատիկական տրամադրությունները:
1950-ական թվականներից Իսաբեկյանի երկերում  գերիշխող են դառնում գունահարաբերությունների թրթռուն խաղը, լույսի ակտիվ կիրառումը: Այս շարքի աշխատանքներից առանձնահատուկ նշանակություն ունի «Հորովել» կոմպոզիցիան, որը կարծես կոմիտասյն Հորովելի գեղանկարչական մարմնացումը լինի: Ի դեպ, «Հորովելը» խրուշչովյան ձնհալի գեղարվեստական առաջին արձագանքներից մեկն է:
Էդուարդ Իսաբեկյանի նշանակալի աշխատանքներից է «Հոգեհանգիստ Իգդիրում» կտավը, որը թեև լրիվ չավարտեց տեսողության կորստի հետևանքով, սակայն  իր կոմպոզիցիոն, մոնումենտալ, գունային և գաղափարական արժանիքներով արժանի դարձավ նրա լավագույն ստեղծագործությունների շարքին դասվելու: Կտավում իր ընտանիքի անդամներն են, Իգդիրցի հայտնի արվեստագետները, մտավորականները իրենց վառ, կերպարային անհատականությամբ:
Իսաբեկյանի արվեստի հիմքում մարդու և առարկայական աշխարհի շոշափլի ռեալությունն է, որը երբեք զոհ չի գնում ոչ մի կողմնակալ խնդրի:
Անշուշտ, առանձնահատուկ նշանակություն ունի նրա թանգարանային, հասարակական, մանկավարժական գործունեությունը: Նա եղել է Հայաստանի Կերպարվեստագետների միության քարտուղար. շուրջ քսաներկու տարի, Ազգային պատկերասրահի տնօրեն, ում շնորհիվ պատկերասրահի գեղարվեստական արժանիքների միայն հարստացան: Նրա օրոք էր, երբ ՀԱՊ-ի մասնաճյուղեր բացվեցին Ջերմուկում, Հրազդանում, Էջմիածնում, Կիրովականում, Գյումրիում և այլ վայրերում: Դա  գեղարվեստական մշակույթը ժողովրդական լայն խավերին ներկայացնելու ամենալավագույն եղանակն է: Իսաբեկյանը ունեցել է բազմաթիվ անհատական ցուցահանդեսներ նաև մեր հայրենիքի սահմաններից դուրս՝ Մոսկվա, Պրահա, Լենինգրադ… արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդական նկարչի կոչմանը: Իսաբեկյանի կյանքի կարևոր կողմերից մեկը նրա փայլուն մանկավարժ լինելն է. Նա դասավանդել է մանկավարժական մեր համալսարանում, այնուհետ մինչև իր կյանքի վերջը Գեղարվեստական պետական ինստիտուտում: Բախտավոր են մեր այն գեղանկարիչները, ովքեր եղել են Իսաբեկյան վարպետի աշակերտները:

https://aspu.am/website/images/journal/26.12.2017.pdf

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով