Թանգարանների միջազգային օրվա հիրավի գեղեցիկ տոնին գեղեցիկ անակնկալ մատուցեց մայրաքաղաքի «Էդուարդ Իսաբեկյան» ցուցասրահը, որտեղ անցկացվող «Վարպետը աշակերտների հետ» ցուցահանդեսը աննախադեպ է, նաեւՙ խորհրդանշական ու խորիմաստ:
Արդի հայ գեղանկարչության վարպետը ապրեց լիաբեր կյանքով, եւ թողած ժառանգությունն էլ այդպես առատ ու բեղուն եղավ, նա կյանքն ընկալեց, զգաց ու վայելեց ամբողջության մեջ, ամենատարբեր` հակասական ու ներդաշնակ կողմերով, եւ այդպես էլ թողեց իր ապրումը կտավի մակերեսներինՙ գույնի մերթ զվարթ, մերթ խամրող երանգներով: Ապրեց իրական նվիրումովՙ գեղանկարչությանը, գրին ու գրականությանը, իր երկրին ու ժողովրդին, սահմանից այնկողմ մնացած ծննդավայրին, որի հանդեպ ունեցած անհուն կարոտը հավերժացրեց վրձնի ու գրչի փայլուն տաղանդով: Ապրեց կյանքին ու իր գործին սիրահարված եւ որքան մեծ նկարիչ, նաեւ մեծ ուսուցիչ էր, իսկապես սիրում էր ուսանողներին: Գեղարվեստի պետական ակադեմիայի հիմնադրման առաջին օրերիցՙ 1945-ի կեսերից սկսած, շուրջ 55 տարի նա դասավանդել է մինչեւ խոր ծերություն, ունեցել է ավելի քան 700 ուսանող, որոնց նա եւ ուսուցանում, նույնքան էլ հետները ընկերություն էր անում: Նա միայն ուսուցիչ չէր, նա ավագ ընկեր էր: Վիգեն Ղազարյանի խոսքերովՙ յուրաքանչյուրի մեջ տեսնում էր այն առանձնահատուկը, այն ոսկե միջուկը, որը բնորոշ է տվյալ անձինՙ ուսուցչի համար բացառիկ կարեւոր մի հատկանիշ, ինչը եւ ստեղծում էր բարեբեր այն մթնոլորտը, որտեղ յուրաքանչյուրը կարողանում էր գտնել սեփական ձեռագիրը: Նրա գրեթե բոլոր ուսանողները, ինչպես արվեստաբանը նշեց, գնացին իրենց ճանապարհով, մի բան որ այն ժամանակներում շատ դժվար էր: Նրանց մեջՙ այնպիսի նկարիչներ, որոնք հայ կերպարվեստում իրենց անուրանալի հետքն են թողելՙ ստեղծելով բարձրարվեստ, մնայուն արժեքներ:
«Հաճախ եմ ասում դասախոսներինՙ ուսանողը հիմա ձեր կոլեգան է, վաղը ձեր ընկերն է լինելու: Հայրս դա լավ էր հասկանում: Մեզ թվում էՙ մարդիկ, որ մեր կողքին են, միշտ մեզ հետ են լինելու, երբ հեռանում են կյանքից, նոր ենք հասկանում կորստի չափը ու ափսոսում ենք», -Արամ Իսաբեկյանի այս խոսքերը պահը, ժամանակը, տաղանդավոր ժամանակակցին գնահատելու խոհ էր: Նա պատմեց, որ հայրը շատ երկար իր անվան ցուցասրահի գաղափարի հետ հաշտ չէր, միայն կյանքի վերջին օրերին է համաձայնել. «Չէի ուզում, որ սա լինի Իսաբեկյանի նկարների զուտ ցուցադրման վայր, այդպիսի մշտական ցուցասրահ նա ունի Ազգային պատկերասրահում: Ուզում էի, որ տան, օջախի պես հարազատ, ջերմ տեղ լինի, որտեղ հավաքվեն մարդիկ, ովքեր ասելիք ունեն արվեստի, մշակույթի մասին, որ հուշերի երեկոներ լինեն, նրա, ժամանակի ու ժամանակակիցների, իր աշակերտների հետ կապված, նաեւ անկախ իրենից, այստեղ հավաքվեն մարդիկ, ովքեր ստեղծագործական գաղափարներ, ապրումներ ու հոգու ելեւէջներ ունեն կիսելու» :
Ցուցասրահի վերին մասում Վարպետի գործերն ենՙ ուժի, առնականության, հաստատակամության ու հերոսականության իրեն բնորոշ խիստ արտահայտված գույներով հագեցած.- որդին հիշողություններում այնպես է արթնացնում նրա կերպարը, որ Վարպետի ներկայությունը դառնում է զգայորեն մերձ, մանավանդ մեկ-երկու մտերմիկ գծերի վերհուշով, ինչպես գույնին միախառնված կարմիր եւ ճերմակ գինու հանդեպ նկարչի սերը գինու ջերմացնող մթնոլորտում…
Առաջին հարկում ներկայացված Վարպետի աշակերտների (Ռուբեն Ադալյան, Գրիգոր Խանջյան, Տիգրան Ասատրյան, Արամ Իսաբեկյան, Կարեն Գասպարյան, Անդրեյ Շուգարով, Վահան Խորենյան, Սուրեն Խորենյան, Սուրեն Սաֆարյան, Ռուբեն Հովնաթանյան, Մկրտիչ Սեդրակյան, Սարգիս Մուրադյան, Տիգրան Սմբատյան, Խաչատուր Աբրահամյան) նկարները հայ գեղանկարչության ժամանակի մի հատվածի մասին են պատմումՙ ձեռագրի, ոճի, մտածողության. լուսանկարների անկյունը ավելի իրական է դարձնում մթնոլորտն ու զգացողությունը: Նրանցից շատերը այլեւս մեզ հետ չեն, իսկ ովքեր այդ օրն այնտեղ էին, անցյալի հիշողության մեջ էին: «Իսաբեկյանը անմիջապես ինձ չի դասավանդել, բայց տարեվերջյան նկարների ցուցադրությանը ներկա էր լինում եւ միշտ առանձնահատուկ վերաբերմունք է ունեցել իմ նկատմամբ եւ դա զգացնել է տվել, — ասում է Ռուբեն Ադալյանը , — իր նկարչության ազդեցությունը կրել եմ, անգամ դիպլոմային աշխատանքիս մեջ դա երեւում է»: Նա պատմեց, թե ինչպես մի անգամ Վարպետը իրենից երեք նկար է ուզեցել գնել, եւ երբ ինքը համառել է, թե դրանք նվիրում է, Վարպետը ոչ մի կերպ չի համաձայնել: Այս առիթով Արամ Իսաբեկյանը հիշեց նման մի պատմություն հորՙ Թիֆլիսյան ուսումնառության տարիներից, երբ վրաց նշանավոր նկարիչ Լադո Գուդիաշվիլին Իսաբեկյանի բացակայությամբ ցուցահանդեսից գնել է նրա մի քանի նկարները: «Սա մեծի կողմից լավ բան է, դրանով նա ուզում է ասել, որ այդ անձը ճանապարհ ունի անցնելու, ապագա ունեցող նկարիչ է»:
Ուսանողների հետ Վարպետի բացառիկ մտերմության մասին պատմեց Վիգեն Ղազարյանը, ցուցահանդեսը համարելով իր տեսակի մեջ բացառիկ. «Մինչեւ կյանքի վերջին տարիները ուսանողները գնում էին նրա մոտ, զրուցում, շատ բան ունեին սովորելու Վարպետիցՙ ինչպես մինչեւ վերջ, կիսակույր վիճակում կարելի է հանճարեղ գործեր ստեղծել, երեւակայությամբ էր նկարում, այդպես ստեղծվեց «Իգդիր» շարքը»:
«Չնայած Էդուարդ Իսաբեկյանը ինձ չի դասավանդել, բայց ես նրան իմ ուսուցիչն եմ համարում: Հրաշալի է մտածվածՙ Վարպետին ներկայացնել իր աշակերտների հետ: Այս ցուցասրահը պիտի լինի արվեստի մարդկանց հավաքատեղի, զրույցների, հանդիպումների վայր», — համոզված էր Կարեն Աղամյանը : Դիմելով արվեստաբաններինՙ նա ասաց, որ Իսաբեկյանի արվեստը դեռեւս խորապես ուսումնասիրված չէ, որ նկարչական այդպիսի կոմպոզիցիոն միտք մենք չենք ունեցել, եւ որ նրա արվեստի տիեզերական համաչափության եւ մաթեմատիկական ճշգրտության կապը դեռ պիտի ուսումնասիրվի:
Ավարտին ցուցասրահի պատասխանատու Իրինա Իսաբեկյանը հիշեցրեց, որ ցուցադրությունը լինելու է շարունակական, հետագայում ընդգրկելով Վարպետի մյուս աշակերտներին նույնպես եւ շնորհակալական խոսք ուղղեց նրանց, ովքեր աջակցել են ցուցահանդեսի կազմակերպման աշխատանքներին:
«Էդուարդ Իսաբեկյան» ցուցասրահը բոլոր հնարավորությունները եւ մանավանդ մղումը ունի Երեւանի մշակութային ակտիվ, գործուն օջախի հավակնության, որտեղ նկարների գունային ու զգացմունքային մթնոլորտը, այո, ստեղծում է անհրաժեշտ ու տրամադրող միջավայրըՙ մշակութային տարաբնույթ հանդիպումների, քննարկումների, ցուցադրությունների, հարկ եղած ուշադրության ու պայմանների դեպքումՙ էլ առավել հաջողությամբ, սակայն արդեն իսկ իր գործունեությամբ ու նվիրումով ցուցասրահը իր տեղը մայրաքաղաքի մշակութային կյանքում հաստատել է, եւ այդ օրվա սրահի այցելուների բազմաքանակությունը դրա վկայություններից մեկն էր:
Բադալյան Մ. – Վարպետն ու իր աշակերտները – թերթ, «Ազգ», Ե., 22.05.2015
Posted on Հկտ 17, 2015 in Uncategorized