Հայ ժողովրդի պատմության ամենադրամատիկական և ամենաճակատագրական դրվագներից մեկը` Վարդանանց հերոսամարտը, վաղուց է ոգեշնչել ՀՍՍՀ ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Իսաբեկյանին: Սկզբում, դեռ ուսանողական տարիներին, Եղիշեի անմահ պատմությունը, իսկ հետագայում, Հայրենական մեծ պատերազմի ահեղ օրերին, Դ.Դեմիրճյանի «Վարդանանք» դասական պատմավեպը նոր թափ ու ոգևորություն հաղորդեցին նկարիչի հայրենասիրական տենչերին` ցույց տալու հայ ժողովրդի առնական կերպարը, որը, չնայած իր փոքրաթիվ լինելուն, պատմության քառուղիներում չերկյուղեց մահու ու կենաց կռվի ելնել իր հզոր ախոյանների դեմ:
Նկարիչի մտորումները նախ իրականացան «Պատասխան Հազկերտին» և «Ավարայրի ճակատամարտը» էսքիզներով, իսկ վեպի հետ առաջին ծանոթության արդյունքը եղավ հինգ թերթ մատիտանկար, որտեղ երկու մասսայական տեսարաններին ավելացան մի քանի գլխավոր հերոսների (Վարդան, Վասակ, Ղևոնդ) կերպարները: Պատմավեպի երկրորդ հրատարակության նկարազարդումների համար Իսաբեկյանը ստեղծեց տասներկու թերթ, ուր դարձյալ գերակշիռ տեղ ունեին «Պատասխանը» և «Ճակատամարտը»` որպես մեծ արհավիրքի հանգույց ու լուծում:
Պատմական թեմայի մեջ մխրճվելով զգոն ռեալիստի խորաթափանցությամբ, նկարիչը կարողացավ ծավալելու հետ մեկտեղ խտացնել երևույթի պատմա-փիլիսոփայական ողջ իմաստը, որը դրսևորվեց «Պատասխան Հազկերտին» մեծադիր գեղանկարչական կտավի ձևով: Նկարը իրավամբ համարվեց ոչ միայն նկարչի նվաճումը, այլև հայ պատմական գեղանկարչության լավագույն գործերից մեկը: Վարպետ վրձնով կերտելով պատմականորեն անհատականացված-հոգեբանական կերպարներ, կոմպոզիցիոն տրամաբանված փոխհարաբերության մեջ մտցնելով նրանց, նկարիչը կտավին հաղորդեց այն տագնապալի լարվածությունը, ուր թևածում էր խրոխտ ոգու հերոսականությունը, դյուցազնականությունը, այն շիկացած հայրենասիրությունը, առանց որի ըմբռնելի չէ ոչ միայն Ավարայրը, այլև հայոց պատմության հետագա ընթացքը: Դա արհավիրքին դիմագրավելու աննկուն ոգին է:
Ստեղծելով գեղանկարչական մեծադիր կտավ, Իսաբեկյանը վերջակետ չդրեց Վարդանանց թեմային:
«Հայաստան» հրատարակչության ձեռնարկած Դ.Դեմիրճյանի «Վարդանանքի» ռուսերեն հրատարակությունը առիթ եղավ, որ Էդուարդ Իսաբեկյանը նորից ձեռնամուխ լինի դրա նկարազարդումներին (14 նոր էջեր), որոնք նրա երկար տարիների խորաթափանց ջանքերի, գեղարվեստական երկի նկարազարդման համոզված և կայուն ըմբռնումների, նրա ոճի, կերպարվորման, փիլիսոփայական իմաստի հարազատ, անմտացածին դրսևորումներն են:
Ներկա հավաքածուն ընդգրկում է նկարիչի հենց այդ վերջին գրաֆիկական էջերը:
Վլ.Վարդանյան
- Պատանի ռազմիկների ձիարշավը
- Ռազմի պար
- Ղևոնդ Երեց
- Արսեն և Խորիշա
- Աշտիշատի ժողովը
- Հազկերտի ատյանում
- Մեծ տիկինը Համազասպի շիրմի առաջ
- Սյունյանց սեպուհի դատապարտումը
- Արտակ Ռշտունու անարգ մահը
- Հայր և որդի (Վասակ և Բաբիկ)
- Մովսես Խորենացին և պարսիկ իշխանները
- Զոհրակի մահը
- Ավարայրի ճակատամարտը
- Վարդան Մամիկոնյանը մերձիմահ
-
- 1
-
- 2
-
- 3
-
- 4
-
- 5
-
- 6
-
- 7
-
- 8
-
- 9
-
- 10
-
- 11
-
- 12
-
- 13
-
- 14
