Հայաստանի պետական պատկերասրահը մշակութային այն կենտրոնն էր, որտեղից հաճախ էի հետաքրքրիր ռադիոհաղորդումներ «կորզում»: Առիթներ շատ էին լինում, քանի որ Էդուարդ Իսաբեկյանի ղեկավարած այդ օջախը մեղվի փեթակից քիչ էր տարբերվում`ցուցահանդեսներն ու զանազան ձեռնարկներն անվերջ հերթագայում էին, շրջաններում մասնաճյուղեր էին բացվում, մի խոսքով` կերպարվեստի կենտրոնում կյանքը եռում էր: Կարելի է ասել` պետական պատկերասրահն իր գործունեությամբ նմանվում էր տնօրենի կյանքին` մշակույթով հագեցած,
նորույթներով առլեցուն:
Բայց այդ հանդիպումը հերթական չէր, այլ իրադարձային` նշվում էր վաստակաշատ նկարչի ու հասարակական անխոնջ գործչի 80-ամյակը: Հոբելյանն իմաստավորվում էր նաև մի կարևոր փաստով` չէ՞ որ Իսաբեկյանը միաժամանակ «Իգդիր» հայրենակցական միության նախագահն էր, մի հանգամանք, ինչը սփյուռքահայության համար հեռարձակվող հաղորդումներում կիզակետային իմաստ ուներ:
Նա դա լավ գիտեր ու հարցազրույցի կեսից ավելին այդ մասին խոսեց: Կերպարվեստին վերաբերող հատվածը սիրով զիջեց ինձ, որպեսզի հաղորդումն ամբողջացնելիս ավելացնեմ: Իհարկե, նախապես հավաստիացավ, որ լավ տեղյակ եմ թե իր անցած ճանապարհից, թե ստեղծագործություններից, հատկապես ընդգծեց Սասունցի Դավիթի կերպարի և հայ ժողովրդի ընդհանրական հատկանիշների վերաբերյալ մոտեցումս: Իսկ պատկերասրահում ձեռնարկված գործերի ու ցուցադրությունների մասին առաջարկեց ձայնագրել իրենց աշխատակցուհիներից մեկին: Ի՛նչ կա որ` դա նույնիսկ ցանկալի էր. այն տարիներին հաղորդումերի արժանիքներից մեկը ձայների առատությունն էր:
Եկավ միջին տարիքի մի համակրելի տիկին` ակնոցով, գեղեցիկ հարդարումով և որ ամենակարևորն էր` խոսելու պատրաստակամ: Տնօրենն իր սեղանի մոտ տեղավորվեց, իսկ մենք երկուսով` բազմոցին: Հենց սկզբից հասկացա, որ զրուցակիցս ռուսախոս է: Նրան սփյուռքին ներկայացնելու ամենալավ տարբերակը չէր, մեզ միշտ զգուշացնում էին, որ հայերենի աղավաղումներն ու օտար արտասանությունը եթերում չսփռենք` արտերկրում վատ է ընկալվում:
Աննկատելի մի պահ որսալով` աչքերով Էդուարդ Իսաբեկյանին խնդրեցի մեկ ուրիշ աշխատակցի հրավիրել: Նա երկու ձեռքերը փոքր-ինչ վեր պարզեց, այսինքն` ուշ է:
Տիկինը ոգևորված էր և ոչ իմ հուսահատությունն էր նկատում, ոչ իր պետի անհանգստությունը, շարունակում էր բառերը խառնել, մի քանի անգամ կրկնել, առոգանության մասին էլ չեմ խոսում` ոչ հայերեն էր, ոչ ռուսերեն:
Ու հաստատ` «սփյուռքերեն» չէր:
Առաջարկեցի խոսքը գրի առնել, որպեսզի լեզվական այդ ամբողջ խառնուրդը գոնե սահուն լինի: Տիկինն ուրախացավ, ես արագ մի կարճ և բավականին ընթեռնելի ելույթ գրեցի: Սկսեց կարդալ, բայց մի քանի բառ ոչ մի կերպ չկարողացավ հայերենին մոտեցնել, ընդհանրապես չէր հասկացվում, թե խոսքն ինչի մասին է:
-Խնդրում եմ էդ բառերի փոխարեն ուրիշը գրեք,-ինձ դիմեց Էդուարդ Իսաբեկյանը,-վերջապես կինո չենք նկարահանում, 20 րոպեանոց հաղորդում է:
Տեղին առաջարկ էր, ուզում էի թուղթը վերցնել` մեր կամակոր տիկինը դիմադրեց:
-Ոչ,- ոգևորված գոչեց նա,- ես պետկ ա ախտաարեմ:
Փաստորեն նա որոշել էր հայերենի քննություն հանձնել` դժվարությունները հաղթահարել:
Էդուարդ Իսաբեկյանը նրա ասածը չհասկացավ:
-Չեղավ, իբր թե լավ ելույթ ես ունենում` հիմա էլ ուզում ես ամբողջ սփյուռքն ախտահարե՞լ:
Երբ բացատրեցի, որ նա «հաղթահարել» բառն է ռուսացրել` Իսաբեկյանը փորը բռնեց:
Ձայնագրությունը հորով-մորով անելուց հետո տիկինը հանդիսավորությամբ բարի գիշեր մաղթեց ու գնաց:
-Հույս ունեմ, որ սփյուռքը մայր պատկերասրահի մասին հումորային հաղորդում չի լսի,-ինձ դարձավ Էդուարդ Իսաբեկյանը:
Ստեղծագործական խոհանոցը լավ գիտեր, ծիծաղելով խորհուրդ տվեց:
-«Ախտահարված» մասերը կմոնտաժեք, մեկ է` Հայաստանում ձեր ձայնը չի լսվում, իրեն կասեմ, որ ամբողջ աշխարհն իր ռուսահայերենից ապշած է մնացել:
-Խեղճ ախտահարված հայերեն,- ինձ դեպի մուտք ուղեկցելիս գլուխն անընդհատ օրորում էր մեծ նկարիչը:
Թերևս նման մի դեպք էր պետք, որպեսզի ամբողջապես հայկականությամբ թաթախված արվեստագետը տխրությամբ հասկանար, թե իր մայրենի լեզուն ինչ անդունդի եզրի է կանգնած:
Այն շրջանն էր, երբ ազգային ինքնագիտակցությունն սկսել էր նիրհից ուշքի գալ: Այդ արթնացման լավագույն արգասիքը Արցախյան շարժումը եղավ` մերօրյա Սասունցի Դավիթների մղած հերոսամարտը: Էդուարդ Իսաբեկյանը դրա մերձավորությունը հավանաբար ավելի շուտ էր զգացել` իր մեծակերտ կերպարներն ստեղծելիս: