Գուլակյան Հ. (հարցազրույց) — Ինչ է լինելու սրա վերջը… — թերթ, «Եթեր», Ե., 25-31.12.2000

Posted on Հկտ 1, 2015 in Uncategorized

Քիչ է ասել, թե Երևանի գեղարվեստի ակադեմիայի պրոֆեսոր, ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Իսաբեկյանը հետաքրքիր զրուցակից է: 1918-ից նա Հայաստանի` միմյանց հաջորդած հանրապետությունների քաղաքացի է: Փոխվել են հանրապետության հասարակական-քաղաքական բարքերն ու կացությունը, բայց մնացել է մարդը, նկարիչը, հայը, քաղաքացին:
       Մեր զրույցը գեղանկարիչ Էդուարդ Իսաբեկյանի հետ սոսկ հայկական հեռուստաեթերի մասին չէր…
     — Սկզբում փորձենք ճշտել հեռուստատեսության դերը մեր կյանքում: Նախ և առաջ այն…
     -…Լրատվամիջոց է:
     — Արվեստ է նաև: Նրան մշակույթ գովազդելու և քարոզելու ֆունկցիաներ են վերագրված նաև:
      — Ի՞նչ արվեստ կա այսօրվա ծամածռությունների մեջ: Եթե ամենալուրջ հաղորդումն անգամ չես կարողանում կարգին լսել.րոպեն մեկ ընդհատում, գովազդ են ցույց տալիս` չգիտես ինչի մասին:
     — Ո՞վ է այսօրվա հեռուստաեթերի հերոսը:
     — Այդպիսին գոյություն չունի: Անցյալում էլ չկար: Եթե մի մտավորականի մի քանի անգամ հրավիրում էին ռադիո կամ հեռուստատեսություն, կատակում էինք` հո կինոաստղ չե՞ս: Այսօր հերոս պետք է լիներ ՀՀ նախագահը, վարչապետը, կառավարության անդամը, ԱԺ պատգամավորը:
     — Կարծիք կա, որ մտավորականերն այսօր շատ են խոսում: Իրո՞ք:

-Նրանք այդպիսի հնարավորություն չունեն: Հնից մնացած մտավորականներ ունենք, որոնք խոսում են առիթից առիթ և եղանակ չեն ստեղծում: Լ. Տեր-Պետրոսյանն եկավ և ասաց, որ մենք մտավորականներ չունենք: Բայց մենք տեսանք նրա մտավորականներին` Արա Սահակյանին, Վանո Սիրադեղյանին…

-Որ հեռուստաընկերություններն են այսօր ավելի հաճախ եթեր տրամադրում ձեր հիշատակած մտավորականներին:

-Քանի որ տեսողությունս վատ է, միայն նրանց խոսքն եմ լսում և չեմ կարող ասել` որ կայանից է այն հնչում: Հեռուստատեսային տեղեկատվական ծրագրերին եմ հետևում, որից հետո անմիջապես անջատում եմ.ինչքան ուզում են, թող երաժշտական անցումներ կատարեն ու գովազդներ ցույց տան…

-Հեռուստաէկրանը կոչված է լինելու կյանքի հայելին…

-Հեռուստատեսությունը երբեք չի կարող դառնալ մեր ժամանակի արտահայտիչը…

-Ինչու՞:

-Այն պարզ պատճառով, որ մեր կյանքը մի բան է, եթերից ասվածը` այլ: Մեր կենսակերպն այսօր շատ ահավոր է, պարզապես` զարհուրելի: Խոսքս մի քանի կուշտերի և տռզածների մասին չէ, այլ մեծամասնության: Ասենք` մեծամասնություն էլ չմնաց.1,5 մլն մարդ է մնացել: Ինչպե՞ս են ապրում նրանք: Եվ ռադիոն, և հեռուստատեսությունը փակել են իրենց աչքերն ու ականջները: Բավարարվում են մեկ-մեկ ասելով` վիճակը ծանր է:

Անընդհատ պաշտոնափոխություններ են տեղի ունենում: Ոչ մի լուրջ պատճառաբանություն չկա` ինչու՞ են հանել, ինչու՞է դիմում գրել: Ոչ մի պատասխանատվություն նրանց վատ աշխատանքի, արած-չարածի համար:

-Մեր պետական հեռուստատեսությունը կոչվում է ազգային…

-Ուզում են` թող համաշխարհային անվանեն: Այսօր ի՞նչ ունենք ազգային: Ազգային դիմագիծն ու մտածողությունը դարերի ընթացքում է ստեղծվել: Եթե չլինի ավանդույթի հասկացությունը, ազգը չի կարող առաջ ընթանալ: Դրա պատկերն այսօր տեսնում ենք: Ֆրանսիական կոնցեռնից է կախված կառնի՞ մեր խաղողը, թե` ոչ: Նշանակում է` խաղողագործությունը մեզանում կարող է լինել կամ չլինել: Բայց մենք Նոյից շատ առաջ ենք դա ունեցել: Չարչիական կապիտալիզմի մեջ ենք ընկել: Առանց աշխատող մարդու, առանց բանվոր դասակարգի երկի՞ր կգոյատևի: Արվեստի այնպիսի վերելք ենք ունեցել, որ կարելի է ոսկեդարի հետ համեմատել:

-Բարեբախտաբար, մտավոր պոտենցիալ այսօր ունենք, բայց…

-Մարդ ինչքան ուզում է, թող խելոք լինի: Եթե նրա ներուժը չի ներդրվում, ստեղծագործական ճանապարհ չի գտնում, ի վերջո, մի օր կդադարի գոյություն ունենալուց:

-Պրն Իսաբեկյան, ազգային դիմագծի և մտածողության պահպանման գործում դուք կարևորեցիք ազգային ավանդույթի դերը: Ազգային ինքնության, թերևս, ամենակարևոր հատկանիշը լեզուն է: Նոր ժամանակների հոլովույթում ո՞վ պետք է կազմակերպի հայերենի ինքնապաշտպանությունը, երբ շատ հաճախ լեզուն աղավաղում են հենց նրանք, ովքեր պարտավոր են մայրենիի անաղարտության ջատագովը լինել:

-Լեզվաբաններ ունենք, ակադեմիկոս: Ինչու՞ չեն մտածում այդ մասին: Հիմա բոլորն են զբաղվում լեզվաշինարարությամբ: Հաճախ լսում եմ հայերեն բառեր, որոնց իմաստը չեմ հասկանում: Ամեն ինչ փորձում են իբր հայացնել: Նույնիսկ սպիդն են թարգմանում, փորձում մերը դարձնել.թերվարակամերժություն: Լեզուն չի կարող զարգանալ, եթե փոխառություններից հրաժարվի: Ֆրանսերենից թարգմանել են պեյզաժը, պորտրետը, պալիտրան: Ի՞նչ է նշանակում` ներկապնակ: Պնակ ասելիս բորշ, սուպ ես հասկանում և այլն, ու ոչ թե` նկարչություն: Տանկն էլ անգլերեն բառ է, դարձրել են հրասայլ: Սայլը 4 անիվ ունի, լծում են եզանը, հետևից էլ «հո» ասում: Հուրն էլ բանաստեղծական խոսք է, բերել են, դրել են սայլի մեջ: Անհեթեթություն է…

Թարգմանելով ամեն ինչ` կկծկվենք, կսեղմվենք մեր մեջ և ոչ միայն ուրիշները մեզ չեն հասկանա, այլև` մենք մեզ: 1600 տարի մեր լեզուն շարունակ հղկվել, հարստացել է նաև փոխառությունների շնորհիվ: Դրանք հունցել ենք մեր լեզվի մեջ: Տերյանի լեզուն կարելի՞է համեմատել այսօրվա հայերենի հետ: Զարմանալի ժամանակներում ենք ապրում: Ո՞վ է լսում, թե ինչ ես ասում, գրում: Անպատասխանատու, ապազգային մթնոլորտ է: Գովազդվում է ամեն ինչ…

-Նույնիսկ «գրին քարտ» կոչվածը: Առանց այն էլ արտագաղթն սպառնացող չափերի է հասել:

-Լ.Տեր-Պետրոսյանից սկսած այնպես են արել, որ մարդիկ հեռանան, այստեղ քիչ մնան, որպեսզի այդ քչին կարողանան կերակրել: Տնտեսության ղեկավարները թող մտածեն այդ մասին: Սոցիալիստական տնտեսությունը բոլորին կերակրում էր, հագցնում: Այսօր ամեն քայլափոխի պարզած ձեռքեր են` նախկին ուսուցիչներ, երաժիշտներ, նկարիչներ… Մարդկանց մի զգալի մաս կերակրվում է աղբարկղերից: Խելագարվել կարելի է: Ի՞նչ է լինելու սրա վերջը: Սա՞ է կապիտալիզմը: Կործանում չէ, ի՞նչ է: Չորս միլիոնից տես ինչ է մնացել:

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով