Հայկական գեղանկարչության սյուներից մեկը՝ Էդուարդ Իսաբեկյանն, իր երկրի իսկական քաղաքացին էր: Շատ էր ուզում, որ արտագաղթ չլինի, որ մարդիկ մնան ու մշակեն իրենց հողը, ինչպես դա անում են նրա ստեղծագործությունների «հերոսները»՝ ուրցաձորցի Եղիազարը, աշտարակցի այգեգործ Սաշիկը:
Ապրելակերպով, ստեղծագործությամբ ու ասելիքով պարկեշտ 
արվեստագետը միջակություն չէր հանդուրժում հատկապես նկարչությունում: Այս սկզբունքայնության շնորհիվ է, որ Էդուարդ Իսաբեկյանի նկարչությունն անցողիկ զգացմունքների, պատեհապաշտության նկարչություն չէ, այլ՝ առանց արժեքների: Նրա կտավները մարդուն սրբագործում են, մղում հոգեկան փականքներից ձերբազատման, դիմացինի և բնության մեջ գեղեցիկը հայտնաբերելուն, մարդու կատարելագործմանը: Նկարիչների մի ողջ սերնդի ուսուցիչն է եղել Էդուարդ Իսաբեկյանը: Նրա նախկին շատ ուսանողներ ակադեմիկոսներ են, պրոֆեսորներ, հայտնի նկարիչներ:
Երբ հրապարակ իջավ Էդուարդ Իսաբեկյանի «Իգդիր» վեպը, բոլորը հափշտակությամբ կարդացին այն: Յուրաքանչյուր գաղթական հայ «Իգդիր»-ի մեջ տեսավ իր ծննդավայրը՝ Կարսը, Վանը, Սալմաստը, Խոյը, Բայազետը և այլն: Շատ գրաքննադատների կարծիքով՝ Վարպետը նույն հաջողությամբ կարող էր մեծանուն գրող դառնալ:
Մի առիթով ականատես եղա, թե մասնագիտական ինչ մեծ ազդեցություն ուներ Էդուարդ Իսաբեկյանը նույնիսկ ժողովրդական նկարիչների, պետական մրցանակների արժանացած նկարիչների, քանդակագործների վրա: Իմ հայրենի Ուրցաձոր էին եկել անվանի նկարիչներ՝ Ռաֆայել Աթոյանը, Ռոբերտ Էլիբեկյանը, Հրանտ Թադևոսյանը, քանդակագործներ՝ Սուրեն Նազարյանը, Արտաշես Հովսեփյանը, Վանուշ Սաֆարյանը, ուրիշներ: Խոսրովի անտառում բոլոր արվեստագետները գծանկար էին անում, իսկ Իսաբեկյանն աննկատ մոտենում էր նրանց և քննարկում դրանք: Բոլորն անվերապահորեն ընդունում էին նրա հորդորները և շնորհակալ լինում: Ես կասեի՝ Վարպետի նկատմամբ նրանց վերաբերմունքը հասնում էր Աստվածաշնչային հավատի:
Վարպետից խորհրդի ակնկալիք ուներ նրա ողջ շրջապատը, նաև իմ ընկերներ՝ Ժորան, Բենիկը, Սաշիկը, իմ ընտանիքը:
Ինչպես իրեն էին գնահատում, այնպես էլ Էդուարդ Իսաբեկյանը գնահատում էր մեծերին՝ Մարտիրոս Սարյանին, Հակոբ Գյուրջյանին, Արա Սարգսյանին, այլոց: Սիրում էր կրկնել, որ երիտասարդ տարիներին Արա Սարգսյանն անընդհատ ասել է.«Էդիկին պատ տվեք, պատ»: Երբ տարիներ առաջ ես վերանորոգում էի Ուրցաձոր գյուղի իմ տունը, Վարպետն ասաց.«Վարդգե՛ս, դահլիճի ճակատի պատը գաջից հետո ոչինչ չանես, նկարելու եմ»: Ցավոք, հասցրեց միայն գծանկարն անել՝ «Դեմ առ դեմ վերև խոյացող ձիեր»: Հետո եկան ցուրտ տարիները, հետո տկարացավ Վարպետը, և մեր երազը մնաց անկատար…
Այս բոլորը նրա հզոր դիմանկարի մի փոքր մասն է միայն: Էդուարդ Իսաբեկյանի դիմանկարը չի ավարտվել և երբեք ավարտուն չի լինի: Ի դեպ, Էդուարդ Իսաբեկյանի ծառայությունների անվիճելի գնահատականն էր նաև Երևանի քաղաքապետարանի որոշմամբ Ժամանակակից արվեստի թանգարանում նրա աշխատանքների մշտական ցուցադրության համար տարածք հատկացնելը:
Էդուարդ Իսաբեկյանի նկարչությունը և գործունեությունը կարիք ունեն գիտական ամբողջական ուսումնասիրության: Նրա տեղը հայ գեղանկարչության, իր ազգի և երկրի մեջ միշտ թափուր կլինի: Վարպետը, նրա նկարչությունը կապրեն այնքան, ինչքան կապրի նրա սիրելի ազգը, համամարդկային չափանիշների նկարչությունը:
Ժամանակն ու մեծը՝ դեմ առ դեմ
2014 թվականի նոյեմբերի 8-ին լրացավ հայ գեղանկարչության մեծերից մեկի, հայ կոմպոզիցիոն նկարչության դպրոցի հիմնադիր, ժողովրդական նկարիչ, պրոֆեսոր, երջանկահիշատակ Էդուարդ Իսաբեկյանի ծննդյան 100-ամյակը:
Գործնականում իմ ամենօրյա բարեկամությունը նրա հետ սկսվեց, երբ նա արդեն 70 տարեկան էր: Նա, որպես մեծ մտածող, իմաստուն մարդ, անկրկնելի նկարիչ, անհրաժեշտություն էր դառնում իմ կյանքում: Վարպետի արվեստանոցում, ինչպես ամեն մտավորականի տանը, ոչ ջեռուցվում էր, ոչ տաքացվում: Այդ օրերին Վարպետն ինձ մի լավ նկար նվիրեց:
Էդուարդ Իսաբեկյանն ամբողջ կյանքում օրագիր էր գրում: Տեսողության տկարացման պատճառով երբեմն խնդրում էր իրեն համար կարդալ օրագիրը: Մի օր էլ ինձ ասաց.«Վարդգես, կարդա օրագրի վերջին էջերը»: Ես սիրով սկսեցի կարդալ և իր զարմանքս ինձ՝ հանդիպեցի հետևյալ տողերին.«Երեկ Վարդգես Եղիազարյանին կիսանվիրեցի իմ սիրած նկարներից մեկը՝«Ոդիսևսուհին»…»: Սկսեցինք ծիծաղել: Հարցնում եմ.«Վարպետ, ինչու՞ ես գրել՝ կիսանվիրեցի»: Նա պատասխանեց. «Բա մոռացա՞ր, որ դու ինձ նվիրեցիր էլեկտրական մի տաքացուցիչ, որի շուրջը հենց հիմա նստած գինի ենք խմում: Ուրեմն՝ կիսանվիրել եմ»:
Նա շատ էր սիրում երգ ու պար: Նրա խնդրանքով միշտ երգում էի, հատկապես Սայաթ-Նովա: Հիշում եմ, իմ տղայի՝ Սամվելի հարսանիքին նա հրաշաի պարեց, երբ արդեն 88 տարեկան էր:
Վարպետը շատ գոհ էր իր տղայից և ամեն առիթով կրկնում էր.«Մեռնեմ Արամոյիս, նրա շնորհիվ 20-30 արով երկարեց կյանքս»: Վարպետը շատ քնքուշ հիշողություններ ուներ իր մոր մասին:
Աստված շռայլորեն պարգևել էր Վարպետին նաև տղամարդու անկրկնելի գեղեցկությամբ, արտիստական խառնվածքով: Նրա արտաքին հմայքը բազմապատկվում ու իմաստավորվում էր հատկապես, երբ սկսում էր խոսել՝ ընդգծելով նաև մտավոր հսկայական ներուժը:
Վարպետի այս բարեմասնությունների մասին իրենց տանը մեր զրույցներից մեկի ժամանակ շատ դիպուկ բնութագրեց հայտնի գեղանկարչուհի Արմինե Կալենցը.«Էդիկը կանանց հանցագործությունների մղող տղամարդկային գեղեցկություն ուներ և երիտասարդ կանայք ասում էին, որ նա մեր ամենասիրուն աքլորն է»:
Այս մարդը հանրագիտարանային գիտելիքներ ուներ ոչ միայն
արվեստի, այլ նաև երաժշտության, գրականության, պատմության ասպարեզում: Այս պատճառով երբեմն «չեմ սիրել» Էդուարդ Իսաբեկյանին այն բանի համար, որ նրա հետ ընկերության տարիներին սկսեցի քիչ կարդալ, քիչ գնալ թատրոն, քիչ շփվել մտավորականների հետ, որովհետև այդ բացը ինձ համար լրացվում էր Վարպետի հետ շփումով: Սրա շնորհիվ էր նաև, որ Վարպետի արվեստանոցը կարծես թանգարան լիներ, ուր այցելում էին շատ մարդիկ, նկարիչներ, արվեստաբաններ: Նրա մշտական հյուրերից էին Կենտկոմի նախկին առաջին քարտուղար Անտոն Քոչինյանը, Համո Սահյանը, Հրաչյա Հովհաննիսյանը, Վահագն Դավթյանը, Սերո Խանզադյանը, Էդվարդ Միրզոյանը և շատ հայտնի այլ այրեր:
Հաշվի առնելով Երևանի պատվավոր քաղաքացի Էդուարդ Իսաբեկյանի նկարչության բացառիկությունը՝ Մաշտոցի պողոտայի վրա գտնվող Ժամանակակից արվեստի թանգարանի մեկ մասնաշենք հատկացվեց Վարպետին՝ որպես պատկերասրահ (ի դեպ, Վարպետը 20 տարի ղեկավարել է Ազգային Պատկերասրահը):
Իսաբեկյանը նաև լավ գրող էր: Մահվանից առաջ հրատարակեց «Իգդիր» վեպը, որը գրականասեր հանրությունը մեծ հափշտակությամբ կարդաց: Ցավոք, անավարտ մնաց նրա սկսած «Հին Երևան» վեպը:
Անմնացորդ իրեն ժողովրդին ծառայելու համար շնորհակալ պետք է լինենք Վարպետին, վառ պահենք նրա լուսավոր Հիշատակը:
Վարդգես Եղիազարյան
Տեխ.գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր