Հաճեան Վ. -Հանդիպում հայրենի գեղանկարիչ Էդ.Իսաբեկյանի հետ — թերթ, «Ասպարեզ», 29.08.1996

Posted on Սպտ 25, 2015 in Uncategorized

       Ծ.Խ. – Օգոստոս 29 եւ 30ին, Փասատինայի «Պէշկէօթիւրեան» սրահին մէջ (1901 N. Allen Ave., Altadena) պիտի ցուցադրուին հայրենի նկարիչ, ժամանակակից հայ կերպարուեստի մեծագոյն վարպետներէն Էդուարդ Իսաբէկեանի գործերը:Ձեռնարկը կազմակերպած է Թէքէեան Մշակութային Միութիւնը:
     Ցուցահանդէսին բացումը տեղի պիտի ունենայ Հինգշաբթի, երեկոյեան ժամը 8ին, եւ պիտի շարունակուի Ուրբաթ, Օգոստոս 30, երեկոյեան ժամը 7էն 10:
     Այս առիթով կը ներկայացնենք արուեստագէտին հետ Վահրամ Հաճեանի ունեցած հանդիպումը:
   Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Իսաբէկեանի հետ հանդիպումս տօն դարձաւ ինձ համար: Ես նրան հանդիպեցի առանձնայատուկ պատկառանքով: Նրա ամէն մի բառն ու խօսքը հնչում էին անկեղծ, համոզիչ, լցուած էին հաւատի ոգով ու տնքում էին նաեւ ափսոսանքի մորմոքներով:
    Նա` Հայաստանի այսօրուայ ապրող դասականներից մեկը, 82 տարեկան է արդեն: Ունի շատ վատ տեսողութիւն, բայց յուսահատած չի, ամուր եւ անկոտրում է ոգին: Աչքերը, միտքն ու հոգին միշտ սեւեռուած են հայրենիքին: Այն հայրենիքին, որի օրերը դեռ խառն են, անյստակ եւ չգիտենք թէ ի՞նչ կը լինի մշակոյթին նուիրուած մարդկանց ճակատագիրը:
      ՀԱՐՑՈՒՄ.- Ե՞րբ էք առաջին անգամ վրձին բռնել: Ի՞նչ էք զգացել նկարելիս:
     ԷԴՈՒԱՐԴ ԻՍԱԲԷԿԵԱՆ.- 12-13 տարեկան հասակիս վրձին եմ բռնել: Այդ օրերին ես պիոներական թերթերի ճակատներն էի զարդարում: Նկարելու հրճուանքն եմ զգացել, երբ լուրջ գործեր եմ նկարել: Երեխան ի՞նչ կարող է զգալ, երբ իր առաջին թոթովանքները ոչ մի լուրջ արժէք չի կարող ստեղծել:Երեխայական զգացողութիւնը ոչ մի կապ չունի իսկական արուեստ ստեղծելու երջանկութեան հետ: Մեծ, սպասուած հրճուանքն եկաւ այն ժամանակ, երբ լուրջ նկարիչ դարձայ:
      Հ.- Ու՞ր էք ծնուել: Ե՞րբ էք ծնուել: Ձեր արմատները որտեղի՞ց են:
       Պ.- Ծնուել եմ Իգդիրում, 1914 թուականին: Արմատներս եկել են Խոյից: Իգդիրը հին, Նոյի Տապանից մնացած անուն է:
       1918ին գալիս եմ Երեւան: Յիշում եմ իմ մանկութեան օրերը: Հարուստ ընտանիք էինք, գոյութիւն պահեցինք: Երեւանը այդ օրերին լեցուն էր գաղթականներով, որբերով, յոյսն ու հաւատը կորցրած մարդկանցով: Յետոյ մտայ դպրոց: Սովորեցի: Ինձ նկարել տուեցին այնպիսի գործեր, որոնք ոչ մի կապ չեն ունեցել իսկական արուեստի հետ: Դրանք կոմունիստական գաղափարախօսութեան լոզունգներն արտայայտող գործեր էին:
        Դպրոցից ինձ տարան ուսումնարան: Ուսումնարանը կոչւում էր գեղարուեստա-արդիւնաբերական տեխնիկում, այնուհետեւ կոչուեց Թերլէմեզեան անուան տեխնիկում: Իմ դասատուներն են եղել ականաւոր գեղանկարիչներ Սեդրակ Առաքելեանն ու Գոհար Ֆերմանեանը: Երկուսն էլ անուանի են եղել, երկուսին էլ սիրել ու երկրպագել եմ: Այնուհետեւ աշխատեցի «Պիոներ կանչ», «Աւանգարդ», «Խորհրդային Հայաստան» թերթերում: Իմ նկարները միշտ տպագրուում էին առաջին էջերում:
      Հ.- Ե՞րբ իբրեւ դասախօս ընդունուեցիք Երեւանի պետական գեղարուեստի ինստիտուտը: Նկարիչների քանի՞ սերունդ էք պատրաստել: Գեղանկարչական արուեստի ո՞ր ուղղութեանն էք հետեւում:
     Պ.- Հիմնադրման օրվանից, այսինքն` 1945ին: 51 տարի է արդէն, որ ես դասաւանդում եմ Երեւանի Գեղարուեստա-Թատերական ինստիտուտում: 5-6 սերունդ եմ տուել:
      Իմ ուսանողներն են եղել անուանի նկարիչներ` Գրիգոր Խանջեանը, Սարգիս Մուրադեանը, Ռաֆայէլ Աթոյեանը, Հենրիկ Սիրավեանը, Հենրիկ Էլիբէկեանը, Հովիկ Քոչինեանը, Ադալեանը, Վահան Խորէնեանը, Վարուժան Վարդանեանը եւ հարիւրաւոր ուրիշներ:
      Միշտ ու յաւերժ իրապաշտական արուեստն է, որ պահում է նկարչութիւնը: Մնացածները «կուգան ու կ’երթան», ինչպես ասել է մեծ աշուղ Ջիւանին:
     Հ.- Որո՞նք են ձեր նախասիրած գեղանկարիչները, ե՛ւ հայ, ե՛ւ օտար:
     Պ.- Հայերից Սուրէնեանց, Թադեւոսեան, Առաքելեան, Սարեան, Բաշ-Պոյուք Մելիքեան, որ բոլորից սիրելին է եղել ինձ համար: Եթէ մէկը իմ վրայ ազդեցութիւն է թողել, եղել է Բաշ-Պոյուքը:
      Հ.- Ի՞նչ է այսօրուայ հայրենիքը: Մշակութային կեանք կա՞յ այնտեղ: Չէ՞ք կարծում, որ կոմունիզմի կործանումը, կործանեց նաեւ մեր մշակոյթը, քանդեց նրա հիմքերը: Ի՞նչ է ձեզ համար կեանքի խորագոյն իմաստը:
      Պ.- Այսօրուայ հայրենիքը այն հայրենիքը չէ, ու թեւ ու թիկունք դառնայ արուեստագէտներին: Հայրենիքը ինձ համար ամէնից առաջ է: Նրան սիրել եմ անհասկնալի նուիրումով: Երբ հայրենիք անունը տալիս են` սարսուռ եմ զգում: Ես սիրում եմ Հայաստանի բնութիւնը, քանի որ Հայաստանը շատ գեղեցիկ է: Իր լեռներն եմ սիրում: Իր պնձագոյն սարերն ու խանձուած դաշտերը: Ես դրանք նկարել եմ մեծ սիրով: Ինձ համար կեանքի խոշորագոյն իմաստը հայրենիքն է: Իմ բոլոր նկարները հայրենիքին  նուիրուած նկարներ են: Ես Դաւիթ Բէկ եմ նկարել, հայ ժոողովրդի կարեւոր ընդվզումներն եմ նկարել: Երբ մեր ժողովուրդը չի հանդուրժել օտարների ճնշումներին, ես դա եմ նկարել: Պատահական չէ, որ ես գեղազարդել եմ Դերենիկ Դեմիրճեանի «Վարդանանք»ը: Իմ կեանքի խորագոյն իմաստը այն է, որ ես ծառայում եմ իմ ժողովրդին:
       Հ.- Լաւատե՞ս էք մեր ապագայի նկատմամբ: Հայ ժողովուրդը արդեօք նորից կը վերադառնա՞յ իր հին, մշակութային փառքի օրերին:
      Պ.- Լաւատես չեմ: Չկայ պետական առաջադրանք: Փաստօրէն հիմա նկարիչների եւ կոմպոզիդորների միութիւններ գոյութիւն չունեն: Չգիտեմ, Գրողների Միութիւնը կը վերակառուցուի՞ թէ ոչ: Թէ ի՞նչ է հարկաւոր այսօրուայ պետութեանը, յայտնի չէ: Երեւի իրենց պետք է փող հաւաքել: Այսօրուայ իշխանութիւնները տիրութիւն չարեցին արուեստագէտներին, երբ պարտաւոր էին անելու:
      Հասարակ մեքենան, որ խաթարւում է, երկար ժամանակ է պէտք որ վերականգնուի: Այսպիսի վերաբերմունքով, որ ունենում են մեր այսօրուայ իշխանութիւնները, կարելի՞ է արդեօք ստեղծել մշակոյթ: Մնում է, որ արուեստագէտները ուժ գտնեն ու անեն այն ամէնը, որ մշակոյթը մշակոյթ դարձնի:
      Հ.- Եթէ նկարիչ չլինէիք, դժբախտ կը զգայի՞ք ձեզ: Ի՞նչ կ’անէիք:
     Պ.- Եթէ նկարիչ չլինէի, կը զբաղուէի գիւղատնտեսութեամբ: Գուցէ լինէի գինեգործ: Հողը ես շատ եմ սիրում:
      Հ.- Ի՞նչ կարծիք ունէ այսրուայ հայ գեղանկարչութեան մասին: Ձեր կարծիքով որո՞նք են մեր լաւագոյն գեղանկարիչները:
      Պ.- Իմ թուած ուսանողներն են: Մեծ կարծիք ունեմ քանդակագործ Երուանդ Գոջապաշեանի մասին: Մեր այսօրուայ նկարիչները նկարում են աշխարհի միւս նկարիչների նման: Նրանք ոչինչ չեն ասում: Կրկնում են նոյն խօսքը: Մեր նուաճումը մնում է մեր դասական արուեստը: Մեր արուեստաբանները մեր նկարչութեանը ճիշդ ուղղութիւն չեն տալիս: Հաւանում եմ Էլեն Գայֆէջեանին:
     Հ.- Քանի՞ անհատական ցուցահանդէս էք տուել, քանի՞ խմբական ցուցահանդէսի էք մասնակցել:
    Պ.- Խմբական ցուցահանդէսները անհաշիւ են: Չեմ կարող թուել: Անհատական ցուցահանդէսներ ունեցել եմ երեք անգամ Երևանում, մէկ անգամ Թիֆլիսում, Մոսկուայում, Մարոքում, Հալէպում եւ կ’ունենամ նաեւ Փասատինայում, Օգոստոս 29ին, Թ.Մ.Մ.-ի կազմակերպութեամբ:
     Հ.- Մինչեւ օրս քանի՞ գեղանկարների ծնունդ էք տուել:
      Պ.- Շուրջ հազար գեղանկարներ:
      Հ.- Ինչու՞ էք Ամերիկայում. հայրենիք վերադառնալու միտք ունէ՞ք:
     Պ.- Եկայ Ամերիկա մեծ տղայիս` Մհեր Իսաբէկեանին տեսնելու: Նա շատ լուրջ նկարիչ է: Ես նրան հաւանում եմ: Յստակ է նրա միտքը: Գեղանկարչական ըմբռնողութիւնը ճշգրիտ է ու պայծառ: Ցուցահանդէսից յետոյ անմիջապէս  մեկնում եմ Երեւան:
      Հ.- Օգոստոս 29ի ցուցահանդէսին քանի՞ գործերով էք ներկայանալու:
      Պ.- 60-70 գործերով. կրաֆիկական աշխատանքներ, որոնք ես ստեղծել եմ վերջին 3-4 տարուայ ընթացքում:
      Հ.- Ամերիկայում առաջի՞ն անգամն էք: Եթէ այո, ապա ի՞նչ են ձեր տպաւորութիւնները ե՛ւ մեր գաղթօճախի, ե՛ւ Ամերիկայի կեանքի մասին:
      Պ.- Այո, առաջին անգամն է, որ այցելում եմ Ամերիկա: Երբեք ցանկութիւն չեմ ունեցել գալ այստեղ: Ամերիկան ինձ երբեք չի հետաքրքրել: Այն իմ երկիրը չի: Ամերիկեան բարքերն ու ապրելակերպը` խորթ են ինձ, անյարիր են իմ բնաւորութեան:
      Մօտիկից չկարողացայ ծանօթանալ մեր գաղթօջախին: Կ’ուզէի որ իր մշակոյթը աւելի կազմակերպուած լինէր: Ինչ որ աւելի կորեւոր բան պէտք է ստեղծել: Աւելի շատ միասնութիւն եւ համախմբուածութիւն:

 

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով