Էդուարդ Իսաբեկյան.«Տե՛ր, ինչո՞ւ ես զրկել ինձ տեսնելու հնարավորությունից» — «art-collage.com», 17.01.2020

Posted on Հնվ 18, 2020 in Uncategorized

Տխրությունը հոգու ցավ է

13 տարի առաջ, երբ 93 տարեկան հասակում վախճանվեց ազգային գեղանկարչության մեծերից մեկը՝ հայ պատմանկարչության վարպետ Էդուարդ Իսաբեկյանը, նրա մեծարժեք կտավների հետ միասին որպես ժառանգություն մնացին նկարչի ամբողջ կյանքի ընթացքում կատարած գրառումները, օրագրերը: Տարիների ընթացքում մեծատաղանդ նկարիչը թղթին է հանձնել իր հուշերը, խոհերը, մտորումները, որոնք գեղեցիկ մանրապատումների մի ամբողջ շարք են ստեղծել: 1994-ին հրատարակված  «Իգդիր» փաստավավերագրական վեպը Իսաբեկյանին ճանաչում բերեց նաև որպես գրչի մարդ: Արդեն տևական ժամանակ է, որ սկսվել են նկարչի օրագրերի վերծանման աշխատանքները: ArtCollag-ը ներկայացնում է Իսաբեկյանի տարբեր տարիների օրագրերից մինչև օրս չհրապարակված մի քանի հատվածներ, որոնք սիրով մեզ է տրամադրել «Իսաբեկյան» ցուցասրահի տնօրեն Իրինա Իսաբեկյանը

Պատառիկներ օրագրից…

15.04.1978

Փշատենի

     Սա ինչ ծառ է, այս փշատենի կոչվածը… գուցե կա և ուրիշ երկրներում, բայց այդպիսի գեղեցկությու՞ն… միայն այս քարերի մեջ կարող է այդ ահավոր քնքշությունը դառնալ հազար անգամ գեղեցիկ, քան կարող է լինել…
  — Քար և արծաթազօծ գեղեցկուհի… իսկ երբ արևն է հետը խաղում…արծաթի վրա  ոսկի անձրև:
  …Չեմ կշտանում նկարելուց:

02.09.1994

Տխրություն

Տխրություն…հիվանդություն է, ցավ է և հաճախ անբուժելի ցավ է և ոչ ֆիզիկական`հոգու ցավ է: Հոգին, որ հզորագույն պահապանն է մարդու, տկարանում է:
Ամենատխուր մարդը հայերի մեջ, թերևս, Տերյանն էր: Դժվար ժամանակ էր ծնվել, երբ ծվեն-ծվեն էր եղել իր Նաիրին, և անհույս էր ապագան, չէր տեսնում, մշուշ էր: Մշուշի, խավարի միջից էր տեսնում այդ ապագա կոչվածը: Թերևս անձնական չէր իր ցավը: Այդ ցավով տառապել են մեր բոլոր իսկական մեծերը` տարբեր դոզաներով… Տերյանինը նաև վատ առողջությունից էր, բայց հոգով ինքն ամուր էր, կարողանում էր ֆիզիկականը տանել, իսկ մյուսը՝ Նաիրին, շատ էր մորմոքող վերք, որի վրա անընդհատ աղ էին լցնում… Հոգու մորմոքն է տխրեցնում մարդուն: Եվ խորապես հասկանալով պատճառը՝ ասում էր (տառացի չեմ հիշում), որ մենք ի ծնե վարակված ենք լինում նոստալգիայով, կորած, անհույս հայրենիքի սիրով… Այդպես է: Եվ այդ անհուսության դառնությունն է, որ կաթիլ առ կաթիլ թունավորում է դանդաղ մեր հոգին… և անվերջանալի հոգսը, վախը՝ քո հայրենիքի վաղվա մասին, հացը լեղի է դարձնում…
Գինեմոլությունը կարծես թե ինչ-որ բուժող բան ունի իր մեջ, բայց թվացյալ է: Ուժեղ կամքը կարող է սատար լինել, բայց բոլորին չի տրված: Մեծն Թումանյանը առավել բոլորից պատճառ ուներ տխուր լինելու, բայց հզոր կամքը պահում էր իրեն և պահեց մինչև վերջին օրը: Չարենցին փրկեց տխրությունից («Երկիր Նաիրի») զարմանալի հավատը դեպի ռուսական հեղափոխությունը, երբ նույն հեղափոխությունը տապալեց Եսենինին, Մայակովսկուն, շատերին, իսկ Չարենցը դիմացավ: Բայց… արդյո՞ք դիմացավ. չէ՞ որ մորֆին ընդունելով նա արհեստական դիմադրություն էր ստեղծում իր համար… ժամանակավոր, խաբուսիկ և… չդիմացավ՝ ի վերջո: Չարենցին չսպանեցին, ինչպես Բակունցին, նա մեռավ ահավոր տանջանքներում, քառակի մեռավ… Ըմբոստ հոգի ուներ Չարենցը, բայց նա էլ չդիմացավ տխրության դաժան ուժին:
Իմ ասելով տխրությունը դառնում է համարյա թե սոցիալական չարիք…Բայց ճշմարտություն կա ասածիս մեջ: Տվեք ինձ ապահով, հզոր հայրենիք, և ես կլինեմ աշխարհի ամենաուրախ մարդը…
… Եվ չէ՞որ ես էլ տխուր մարդ եմ: Ինչքա՜ն ուզում եմ մեծն Թումանյանի տված դեղատոմսով ապրել, հետևել Փինաչի Հասանի օրինակին, չի ստացվում. ստացվում էր, հիմա չի ստացվում: Պատճառը «սոցիալական» չէ, հոգեկան է…

10.12.1996

Տեր, ինչո՞ւ ես զրկել ինձ տեսնելու հնարավորությունից…

Տեր Աստված, ի՜նչ հրաշք բան են աչքերը մարդու համար… Մարդուս ոչ մի զգայարանը չի կարող համեմատվել, չի կարող:
Մարդը չէր իմանա՝ ինչ է գեղեցիկը և տգեղը… չէր իմանա: Չէր ստեղծվի արվեստների հրաշքը` նկարչությունը… Մարդը չէր իմանա` ինքն ինչ է… ինչ արժի իր տարբերությունը անասունից, շնագայլից, սողունից… Չէր լինի Լեոնարդոն, Ռաֆայելը, Անջելոն, Տիցիանը, Տինտորետտոն… Ռուբենսը, Դելակրուան… Չէին լինի բոլոր բանաստեղծները, Նարեկացին և հազար-հազար շքեղություն` աշխարհը զարդարող… Չէին լինի, և սակայն կան և միայն ու միայն այդ հրաշքի շնորհիվ` աչքերի…
Տեր, ինչո՞ւ ես զրկել ինձ տեսնելու հնարավորությունից… և ինչի՞ս է պետք կյանքը, ինչի՜ս է պետք կյանքն առանց գեղեցիկը տեսնելու ճար չունենալու… Կյանքի իմաստը գեղեցիկը տեսնելու մեջ է, մնացածի համար կարելի է և կույր լինել… Դե տո՛ւր, որ մի քիչ էլ տեսնեմ…

http://art-collage.com/post/Էդուարդ-Իսաբեկյան.«Տեր,-ինչո՞ւ-ես-զրկել-ինձ-տեսնելու-հնարավորությունից»?fbclid=IwAR1SJvsa_mqwl-_lDFl3wqlMg-RmwlqPBzCq0fWvovj-P5jTe3UmJgu-3BY

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով