Դավթյան Վ. — Ժողովրդական կյանքի ակունքներից — թերթ, «Գրական թերթ», Ե., 07.06.1963

       Ձոր է ու կատար, բարձունք է ու անդունդ…Կապույտ մշուշ կա ձորերում ու լույս կա կատարների վրա: Դարերով հողմահարված ժայռերը կարծր են ու կոպիտ, նուրբ ու քնքուշ է ձորերում օրորվող մշուշն ու ժայռերի կարծրությունը մեղմող ոսկե մամուռը… Զարմանալի վեհություն ու խորություն, զարմանալի կարծրություն ու քնքշություն: Ժայռերի մեջ ու ժայռերն ի վեր գյուղն է՝ որպես արծվաբույն…Զանգեզուրյան բնանկար է, որ, սակայն, հայկական ամբողջ լեռնաշխարհի բնույթն է խորհրդանշում, իսկ բնանկարի ֆոնին ազնվորեն տրտում, ներհուն ու խոհուն մի կերպարանք է բարձրանում, որ բարձունքների ու անդունդների սովոր հայացքով հեռուներն է դիտում: Ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Իսաբեկյանի «Ակսել Բակունց» կտավն է դա, բարձր արվեստի մի գործ, որի մեջ այնպես հմտորեն ներդաշնակված են մարդն ու բնությունը, լեռնաշխարհն ու պատմությունը, խոհն ու զգացմունքը: Լեռների ու անտառների կախարդ որդին, Մթնաձորի հիասքանչ Պանը, իր մարդկային համեստ արտաքինի տակ քնքուշ ու մեծ սիրտ է կրում, լեցուն հայրենի ժողովրդի, հայրենի բնության սիրով:
         Նայում ես այդ կտավին, վերհիշում Իսաբեկյանի բոլոր լավագույն գործերը և զգում, որ նա պատահականորեն չի դիմել այդ թեմային: Եթե ստեղծագործական խառնվածքից, նախասիրություններից, գույներից և երանգներից ելնելով փորձենք զուգահեռներ անցկացնել հայ գրողների ու նկարիչների միջև, ապա դժվար չի տեսնել, որ Էդուարդ Իսաբեկյանն իր խառնվածքով ամենից ավելի Բակունցին է մոտ:
        Ժողովուրդ, պատմություն, հայրենի բնություն…Ահա թեմաներ, որոնք այնպես հոգեհարազատ են արվեստի տարբեր ձևեր, տարբեր միջոցներ, բայց միևնույն սկզբունք ու նախասիրություններ ունեցող այս երկու արվեստագետների համար: Նույնիսկ կարելի է ավելի կոնկրետացնել նրանց թեմատիկ հետաքրքրությունների շրջանակը, նշել Աբովյանի թեման, որ մի դեպքում, գրողի գրչի տակ, դարձել է վիպական խստաշունչ կտավ և մյուս դեպքում, նկարչի վրձնով, հառնել որպես անհունորեն սիրելի ու հմայիչ կերպար, կարելի է նշել և մեր ժողովրդական էպոսի թեման, որ մի դեպքում դարձել է կորովի գառնարած Դավիթ, իսկ մյուս դեպքում իր վիպական շնչով ողողել այնպիսի մի հիասքանչ պատմվածք, ինչպիսին «Ծիրանի փողն» է:      Կարելի է և այլ թեմատիկ նմանություններ ու նույնություններ գտնել, բայց կարևորը դա չէ, կարևորն այն սկզբունքն է, որով երկու արվեստագետները նայում են կյանքին, աշխարհին, հայրենի բնությանն ու ժողովրդին, նայում են արվեստին: Կարևորն այն է, որ երկուսն էլ սերելով մեր դասական արվեստի ակունքներից ու երբեք չտարվելով մոդայիկ նորաձևություններով, ճշմարիտ նոր խոսք են ասում արվեստում, այն նորը, որը խարսխված է հնի վրա, նրա բնականոն զարգացումն է, բայց նոր է էությամբ ու որակով: Նույնիսկ գույների ու երանգների նմանություն կա նրանց մեջ, թեև մեկի նյութը բառն է, մյուսինը՝ ներկը: Կապույտով ու լույսով են ողողված Բակունցի պատմվածքները և նույն կապույտն ու լույսն է շնչում Իսաբեկյանի կտավներում: Ոսկերչի աշխատանք է կատարել Բակունցն իր պատմվածքների վրա, և նույն ոսկերչի ձեռքն է զգացվում Իսաբեկյանի կտավներում: Բայց ոչ մեկ և ոչ էլ մյուս դեպքում ոսկերչական այդ աշխատանքը չի հանգում նատուրալիզմի, որովհետև արվեստի ճշմարիտ ցոլքով լուսավորված «մանրուքը», իմաստավորված գիծն ու մանրամասը երբեք նատուրալիզմ չէ: Եվ թող արտառոց չթվա, եթե ասենք, որ այս բնագավառում Բակունցը ուսուցիչ է եղել Իսաբեկյանի համար, թեկուզ և նրանք արվեստի տարբեր ճյուղերի են պատկանում:
     Այո, Դելակրուայի և Կոջոյանի հետ, նաև Բակունցն է եղել Իսաբեկյանի ուսուցիչը, բակունցյան կերպարվեստը՝ կատարված բառերի կախարդական գույնով:
      Ժողովուրդ, պատմություն, հայրենի բնություն…Այս է եղել Էդ.Իսաբեկյանի ստեղծագործական մթնոլորտը և այդ նույն մթնոլորտով է լցված նրա արվեստանոցն այսօր: Լեռնուհու պարզ ու այրող հայացքներով պատկերից քեզ են նայում Տաթևի ծխախոտագործուհիները, հնձվորներ են նայում՝ ողողված արևի լույսով, հայրենի բնաշխարհն է այստեղ՝ լեցուն թրթռուն օդով, ծառերի կապույտով, երկնքի լաջվարդով ու բյուրեղով: Եվ այստեղ են նաև Ս.Խանզադյանի «Մխիթար Սպարապետ» պատմավեպի հերոսները, որ այս անգամ կյանքի են կոչվել այլ արվեստի ուժով, զարդարելու վեպի նոր հրատարակության էջերը: Իսաբեկյանին հատուկ ռոմանտիկ շնչով կատարված այս գործերը ժողովրդի կողմից սիրված վեպի հիրավի արժանի նկարազարդումներ են:
      Իր ստեղծագործական բուռն հասունության մեջ ժողովրդական նկարչի պատվավոր կոչմանն արժանացած արվեստագետը, որ այնքան շատ բան է արել հայրենի կերպարվեստի զարգացման համար, իր ստեղծագործական սկզբունքներին վստահ, ձև ու գույն է տալիս իր նոր մտահղացումներին, որոնց ակունքը ժողովրդական կյանքն է, հայրենի բնությունը, հայ ժողովրդի հերոսական պատմությունը: