Սոսոյան Հ. — Հայրենաշունչ գույների երգը — թերթ, «Ավանգարդ», Ե., 16.08.1985

Posted on Հնս 14, 2015 in Uncategorized

Հայաստանի նկարչի տան ցուցասրահում մեկ ամսից ավելի բացված էր Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ Էդուարդ Իսաբեկյանի ստեղծագործությունների անհատական ցուցահանդեսը՝ նվիրված նրա ծննդյան 70-ամյակին:
Բազմազան են նկարչի հետաքրքրությունները: Նա հեղինակ է թեմատիկ ու ժանրային կտավների, դիմանկարների ու բնանկարների: Ցուցահանդեսում ներկայացված գործերը Իսաբեկյանի երկարամյա ստեղծագործական աշխատանքի, գեղարվեստական անխոնջ որոնումների վկայությունն էին:
Էդուարդ Իսաբեկյանը հայկական սովետական արվեստ մուտք գործեց նրա կազմավորման ու զարգացման շրջանում և շատ չանցած իրեն դրսևորեց որպես զարմանալի ինքնատիպ, խռովահույզ ու ռոմանտիկ հոգով, կյանքի հուզական ընկալմամբ օժտված նկարչի ու կրքոտ հայրենասերի… Այս բոլոր գծերը չէին կարող ուղղակիորեն չանդրադառնալ նրա ստեղծագործության վրա: Արդեն իսկ պատերազմի ժամանակ ու հետագա տարիներին նա մեծ հետաքրքրություն էր ցուցաբերում հայ ժողովրդի անցյալի, երկրի ազատության և անկախության համար մղվող պայքարի նկատմամբ: Այդ ընթացքում նկարիչը ստեղծել է հեղափոխության, Հայրենական մեծ պատերազմի հերոսների անմոռաց կերպարներ, վերակենդանացրել Հայաստանում սովետական իշխանության համար մղված պայքարի էջերը: Այնպիսի նկարներ, ինչպիսիք են «Տանյան», «Կարմիրները հայկական գյուղում», «Տասնմեկերորդ բանակի մուտքը Երևան 1921 թվականին», «Դրոշների հանձնումը 89-րդ հայկական դիվիզիային», «Առանց հայրենի օջախի» և այլն, դիտվում են խորին հուզմունքով: Նկարիչը հետագայում էլ է անդրադարձել ժողովրդի պատմությանը: Քաղաքացիական թեման կարմիր թելի պես անցնում է Իսաբեկյանի հետագա ողջ ստեղծագործության միջով: Տարիների ընթացքում հասունանում էր քաղաքացիական ինքնագիտակցումը, հղկվում նկարչի վարպետությունը, խորանում էր կտավների կերպարային շարքի սոցիալական ու հոգեբանական բովանդակությունը: Հայրենասիրական և ազատասիրական թեմայով ստեղծված այնպիսի բազմակերպարային կոմպոզիցիաներ, ինչպիսիք են, օրինակ, «Դավիթ Բեկը», «Պատասխան Հազկերտին», «Պատանի Դավիթը», «Ավարայրի ճակատամարտը», «Հաղպատի գեղջուկների ապստամբությունը 1903 թվականին», որոնք արտահայտում են նկարչի խոհերը կյանքի և բարու հաղթանակի մասին, իրենց վրա կրում են բարձր քաղաքացիության, խոր հայրենասիրության կնիքը, աչքի են ընկնում կերպարների մոնումենտալությամբ և փիլիսոփայական մեծ բովանդակությամբ: Պատահական չէ, որ նկարչի վերը նշված ստեղծագործություններն ըստ արժանվույն են մտել հայկական սովետական արվեստի գանձարանը:
Մեծ է նկարչի արվեստի ձգողական ուժը, նրա ստեղծագործության անհատական ոճը բացահայտվում է բոլոր ստեղծագործություններում, անկախ այն բանից, թե նա ինչ թեմաներով է նկարում՝ հերոսակա՞ն, թե՞ քնարաբանաստեղծական:
Նկարիչը հաճախակի է անդրադառնում իր ժամանակակիցների դիմանկարներին, այն մարդկանց, ում հետ նա հաճախ է շփվել ու զրուցել, ում հետ կիսել է իր ուրախություններն ու վշտերը, ովքեր մեծ հետք են թողել նկարչի սրտում: Հիմնականում դրանք փիլիսոփայառոմանտիկական բովանդակությամբ դիմանկարներ են, որոնք ներթափանցված են քնարական նուրբ զգացումով: Այդպիսիք են Դ.Դեմիրճյանի, Ա.Բակունցի, Հր.Քոչարի, Հ.Մաթևոսյանի, Կ.Գամսախուրդիայի  դիմանկարները: Դրանցում տրված են պատկերվող մարդկանց խոր բնութագրերը, արտահայտված են յուրաքանչյուրի անհատական առանձնահատկությունները: Նկարիչը ձգտում է թափանցել նրանցից յուրաքանչյուրի հոգեկան աշխարհը, և միևնույն ժամանակ զգացվում է հեղինակի առանձնահատուկ վերաբերմունքը տարբեր մտածելակերպ ունեցող, իրենց օժտվածությամբ ու հակումներով այդքան տարբեր մարդկանց նկատմամբ:
Է.Իսաբեկյանի ստեղծագործության մեջ մեծ տեղ է գրավում բնանկարը: Նկարիչը հաճախ է շրջագայում հայրենի երկրում ժամերով հմայվում բնության տարբեր տեսարաններով, ուսումնասիրում հայկական գյուղի կենցաղը, նրբորեն ընկալում հայրենի բնապատկերի ինքնատիպությունն ու գեղեցկությունը: Այնպիսի բնանկարներում, ինչպիսիք են «Խնձորեսկ», «Բակ Աշտարակում», «Տաթև», «Եղեգնաձոր», «Խնձորենիներն աշնանը», «Կոլտնտեսային այգին», զգացվում է նկարչի սուր դիտողականությունը, զուգակցված բնության ճշմարտացի ու բանաստեղծական պատկերման հետ, քնքուշ ու բանաստեղծական սերը հայրենիքի նկատմամբ:
Ցուցահանդեսում ներկայացված էին բազմաթիվ գծանկարային, ջրաներկ գործեր, դիմանկարներ: Հատկապես պետք է նշել Դ.Դեմիրճյանի  «Վարդանանք» պատմավեպի նկարազարդումները: Նկարիչը մեծ վարպետությամբ ու ռեալիզմով է կարողացել ստեղծել Ավարայրի ճակատամարտի հերոսների անկրկնելի կերպարները, արտահայտել հայ ժողովրդի էպիկական հզորությունն ու դյուցազնական ոգին, կամքի ուժն ահեղ թշնամուն հաղթելու, իր հայրենիքը, մշակույթն ու լեզուն պաշտպանելու համար մղվող պայքարում:
Գերմանացի մեծ կոմպոզիտոր Ռ.Շումանը մի առիթով ասել է.«Նկարչի կոչումն է լուսավորել մարդկային հոգու խորքերը»: Կարծում ենք, որ Է.Իսաբեկյանի ցուցահանդես այցելած ամեն ոք այն կհիշի երկար ժամանակ և այնտեղից դուրս կգա մաքրված ու հոգեպես հարստացած, իր հետ տանելով նկարչի լուսավոր ու բոցաշունչ կերպարները:

 

Հասմիկ Սոսոյան

«Ավանգարդ» 16.08.1985թ․

 

Leave a Reply

Ձեր էլ-փոստի հասցեն չի հրապարակվելու։ Պարտադիր դաշտերը նշված են *-ով