Է. Իսաբեկյանի անհատական ցուցահանդեսը Մոսկվայում
Հայաստանը, նրա պատմության հերոսական էջերը, դարասկզբի հեղափոխական թոհուբոհը, նոր կյանք կերտող մարդիկ մի կուռ ամբողջականությամբ ու միասնականությամբ ներկայացան մոսկվացիներին Հայկական ՍՍՀ ժողովրդական նկարիչ, պրոֆեսոր Էդվարդ Իսաբեկյանի ստեղծագործություններով, որոնց սիրով իր լուսավոր ու ընդարձակ սրահներն է տրամադրել ՍՍՀՄ նկարիչների միության նկարչի կենտրոնական տունը (Կրիմսկի վալ): Հանդիսավորությամբ բացված մոսկովյան առաջին անհատական ցուցահանդեսը, որը կազմակերպել են ՍՍՀՄ նկարիչների միությունը և Հայկական ՍՍՀ նկարիչների միությունը, այցելուներին ներկայացավ նրանց համար մի բոլորովին նոր Հայաստանով.անվանվեց որպես վիպասք ժողովրդի ու հողի մասին:
Այցելուների առջև բացվեց մի երկար, երկար ճանապարհ, որ ձայն է տալիս հայոց քաջերի Ավարայրից, շարվեշարան հասնում մինչև մեր օրերը, երբ իր անցած այս վերջին ութ ամիսների ընթացքում Իսաբեկյանը մի համառ մաքառումով կերտում էր նոր կոմպոզիցիան՝ «Արտավազդը, Անտոնիոսը և Կլեոպատրան»՝ մոսկովյան ներկա ցուցադրության երևելի գործերից մեկը:
Նկարիչը Մոսկվա է բերել իր կեսդարյա վաստակի մի գեղեցիկ ընտրանի, որ արժանացավ ամենայն ուշադրության և դրվատանքի:
-Այնպես է պատահում, որ նկարչին գիտես վաղուց, բայց ահա հանդիպում ես նրա հետ միայն ցուցահանդեսի բացմանը,- դիմելով ներկաներին, ասաց ՍՍՀՄ նկարիչների միության վարչության քարտուղար, ՍՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի իսկական անդամ Եֆրեմ Զվերկովը: -Ասեմ, որ Իսաբեկյանի անունը հայտնի է ոչ միայն իր հայրենի Հայաստանում, այլև՝ ամբողջ երկրում: Ես պիտի նշեմ, որ նրան գիտեինք իր մեծածավալ պատմական նկարներով, որոնք նա բերում էր մեր խոշոր ցուցահանդեսներին: Այսօր ես տեսա նաև նրա կամերային ժանրի նկարչությունը, որը պակաս ուշագրավ չէ, քան մեծ կտավի գործերը: Դրա համար է, որ ցուցահանդեսը անչափ մեծ տպավորություն է թողնում:
Հայաստանի պատմությունը, նրա առասպելաբանությունը, գրականությունը շատ հարուստ նյութ են տալիս պատմական թեմայով աշխատող նկարչին: Բայց ահա բացումից առաջ ինձ ասացին, որ երիտասարդական տարիներին Իսաբեկյանը շատ է հրապուրվել ֆրանսիական ռոմանտիզմով՝ Դելակրուա, Ժերիկո: Եվ պատահական չէ, որ դիտելով նրա աշխատանքները, հասկացա, որ նրա բուռն թափը ինչ-որ չափով մտերմանում, հարազատանում է ֆրանսիական ռոմանտիզմի վարպետներին: Եվ նկարիչը, որ վերջին տասնամյակում հրապուրվել է կամերային ժանրով, այնքան հարազատորեն է վերարտադրում իր Հայաստանի պատկերները, ու այսօր շատ հաճելի է, որ դրանք մենք տեսնում ենք ցուցահանդեսում:
Նկարիչը նաև դասավանդում է, ունի աշակերտներ, հետևորդներ, որոնց նա ներարկում է իր մեջ եղած ամենաթանկը՝ Հայաստանի, հայրենի հողի նկատմամբ ունեցած մեծ ու անսահման սերը, որ կա նրա բոլոր կտավներում: Շնորհակալություն նրան այս հաճելի պահի համար, շնորհավորանքներ այս հիանալի ցուցահանդեսի համար:
-Թափը և անսահման բխող էներգիան, որ բնորոշ են Է.Իսաբեկյանին, մեզ միշտ ստիպել են նրան վերաբերվել որպես երիտասարդ մարդու, թեև այսօր նա ներկայացնում է մեր նկարիչների ավագ սերունդը,-ասաց մշակույթի հայկական ֆոնդի նախագահի տեղակալ, արվեստաբան Շահեն Խաչատրյանը: -Նրա ստեղծագործությունը հայկական արվեստում վաղուց է գրավել իր տեղը, և այդ տեղը առանձնահատուկ է, իսաբեկյանական:
Իսաբեկյանը գեղարվեստական կյանք է մտել Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին: Նրա ներկապնակը հենց սկզբից է սնվել հայրենասիրությամբ, որն առանձնահատուկ բնույթ ստացավ հանուն մարդկության ու արդարության համար մղվող համաժողովրդական պայքարի ազդեցության ներքո: Մարդասիրական այս գաղափարները բնականաբար ձուլվեցին նկարչի հայացքներին, նրա ներքնաշխարհին և որոշեցին նրա հետագա ստեղծագործական ուղին:
Այդ տարիներին Իսաբեկյանը աշխատում էր այնպիսի վարպետների կողքին, ինչպիսիք էին Մարտիրոս Սարյանը, Ալեքսանդր Բաժբեուկ-Մելիքյանը, Հակոբ Կոջոյանը և ուրիշներ, որոնց հետ նա մտերմական կապերի մեջ էր: Իսաբեկյանի գեղարվեստական խոսքի ձևավորման մեջ այս վարպետները, հնարավոր է, որ որոշակի դեր խաղացած լինեն: Բայց նա միշտ փնտրել է իր սեփական ճանապարհը, ձգտել ինքնատիպության:
Ժամանակը նրա վրա դրել է իր կնիքը, և նա ոգեշնչվել է հայ ժողովրդի պատմական անցյալով: Նա օժտված է եղել կոմպոզիցիայի բնական տաղանդով, մեծ ծավալի բազմաֆիգուր նկարներ ստեղծելու տաղանդով: Եվ դրա համար էլ պատահական չէ նրա սերը հայ առաջին պատմական գեղանկարիչ Վարդգես Սուրենյանցի ստեղծագործության, առանձնապես ֆրանսիական ռոմանտիկների նկատմամբ:
…Մոսկովյան ցուցահանդեսում Է.Իսաբեկյանը ներկայացել է իր 150 գեղանկարչական գործերով և 100 գծանկարներով: Այստեղ ներկայացված են Հայաստանի պետական պատկերասրահից, Էջմիածնի կաթողիկոսարանից, մասնավոր հավաքածուներից ընտրած նրա լավագույն աշխատանքները, բացառությամբ մեկ տասնյակ հանրածանոթ խոշոր կտավների, որոնք տեխնիկական պատճառով հնարավոր չէր Երևանից տեղափոխել Մոսկվա:
Ամեն օր ցուցահանդեսը լի է այցելուներով, որոնք մոտենում են ալեզարդ վարպետին, նրան դիմում շնորհակալության ամենաջերմ խոսքերով այն բերկրանքի համար, որ իրենց բերել է կտավներով: «Այսօր ես տհաճ տրամադրությամբ էի դուրս եկել տնից,- դիմելով նկարչին ասաց մոսկվացի հոգեբան Ելենա Շիլյագինան:-Բայց այս կտավները միանգամից փոխեցին տրամադրությունս, ինձ լույս ու բերկրանք բերեցին: Ես ցանկանում եմ, որ դուք ապրեք շատ երկար տարիներ և շատ երկար տարիներ արդյունավետ աշխատեք»:
Է.Իսաբեկյանի անհատական ցուցահանդեսի բացմանը ներկա էր ՍՍՀՄ Մինիստրների խորհրդին առընթեր Հայկական ՍՍՀ Մինիստրների խորհրդի մշտական ներկայացուցիչ Է.Հայկազյանը:
Վ.Սանթրյան
Արմենպրեսի հատուկ թղթ.
Մոսկվա-Երևան
«Երեկոյան Երևան», 26.09.1988թ․