Սև ներկ…19.02.1986

       19.02.1986 Մեծն Մարտիրոսը սև ներկ չէր գործածում, երևի «գույն» չհամարելով, չնայած որ գործածում էր իր ողջ «տեմպերային» շրջանում՝ համարելով գույն:
       Նրա սևը, «ամենացածր նոտան», ամենամուգը, թանձրը դարձավ և մնաց ուլտրամարինը, որով նկարում էր մարդկանց շորերը, կոստյումները (Օրբելի, Մալխասյան, Իսահակյան և մնացած բոլոր պորտրետները), երբ տեմպերայից անցավ յուղաներկի:
      Ի՞նչ փոխվեց: Ոչինչ: Ընդամենը «մաքրեց» պալիտրան, ինչպես իմպրեսիոնիստները (իսկական)` Կլոդ Մոնեն, Պիսարոն, Վան Գոգը (նա էլ) և այլք, որոնք գտնում էին, որ բնության մեջ, պլեներում սև գույն չկա և ճիշտ էին, քանի որ համաձայն ֆիզիկայի գունային սպեկտորի և բնության իսկ ստեղծած սպեկտորի մեջ` ծիածանի գույների (հիմնական) մեջ չկան ոչ սևը և ոչ էլ սպիտակը, կան երեք հիմնական գույներ՝ կարմիր, կապույտ և դեղին և կան նրանց միացությունից ստեղծված նորից երեք գույն՝ մանուշակագույնը, նարնջագույնը և կանաչը, չնայած որ իմպրեսիոնիզմ կոչված նկարչության նախահայրը՝ Էդուարդ Մանեն, սևը գործածում էր իր սիրած իսպանացիների նման:
       Իսպանացիք` Վելասկեզը, Գոյյան և մյուսները սև գործածում էին, իսկ նրանցից առաջ` Տիցիանը, Տինտորետտոն, և չէր խանգարում կարծեմ: Սև էին օգտագործում նաև Կուրբեն, Բարբիզոնցիք, Դոմիեն և ինքը՝ Դելակրուան, որ ասում էր նաև, որ «Տվեք ինձ ցեխը (грязь), այսինքն՝ ամենաանպետք «ներկը» (որ պալիտրայի վրայից քերում, թափում են) և ես կնկարեմ Վեներայի մարմին»… իր համար պարզած լինելով, որ ամեն գույն իրեն շրջապատող գույների մեջ նոր որակ է ստանում և կարող է Վեներայի մարմին դառնալ:
       Ինչ փոխվեց «սև» չգործածողների մոտ և ինչ ավելացավ.ոչինչ:
Որպեսզի նկարը արտահայտիչ, հետաքրքիր, շա՜տ հետաքրքիր, հանճարեղ լինի, բոլոր ներկերը (ոչ գույնը) պետքական են և նկարչի գործն է մնում նրանցից «Տառապյալ որդի» կամ «Ս.Սեբաստիան» կամ «Կապրիչիոզներ» ստեղծելը: (Գոյայի վերջին շրջանը ամբողջ սևի, օխրայի, բելիլայի շաղախից են):
      Այստեղ բոլոր «իզմերին» կարելի է հրաժեշտ տալ:
      Բոլոր գույները (ներկերը) пригожие, ինչպես կասեր Լև Տոլստոյը… երբ ասում էր…все женщины пригожие…
      Իմպրեսիոնիստների համար և հետո բոլորի համար ստեղծվեցին գործարանային բազմերանգ գույներ՝ դեղինների մի ամբողջ շարք, կանաչների մի ամբողջ շարք, կապույտների մի ամբողջ շարք, կարմիրների մի ամբողջ շարք և այլն: Այսինքն` հեշտացրին այն նկարիչների գործը, որոնք ներկերը չէին սիրում իրար խառնել և գործ էին ածում «անխառն» ներկեր (Մատիսը իր կյանքի վերջում արդեն ոչ մի գույն իրար չէր խառնում և բավարարվում էր…գունավոր թղթերը իրար հետ համադրելով… «մաքրության» իդեալական վիճակ):
       Ինչ պիտի անեին նրանցից հետո, այդ մաքրասերներից հետո նկարիչները…
      Մոռացան, որ Կլոդ Մոնեն և Պիսարոն հասել էին…ֆիզիկայի գիտական ամենաբարձր գունային համադրության ճշմարտությանը:
Եվ այդ «ճշմարտությունից» հետո կարող էր և նկարչության համար խնդիր, հարց չմնալ: Ուրեմն հարցը, նկարչությունը, նկարչության իմաստը ներկերի գործածության եղանակը չի եղել և չի լինի: Եղել է և միշտ կլինի ներկերից ստեղծված նկարչությունը, որ միայն և միայն մի իմաստ և նպատակ ունի, ստեղծել, նկարել նկար, որը միայն և միայն պարտավոր է լինել հետաքրքիր, շատ հետաքրքիր, շատ իմաստավոր, շատ խորհրդավոր և շա՜տ…անհասկանալի և շատ…պարզ, այնքան պարզ և հասկանալի, ընդունելի, ինչպես և նորից «Անառակ որդի»-ն Ռեմբրանդտի, «Ինֆանտներ»-ը Վելասկեզի, «Թաղումը Օրնանում» Կուրբեի, «Սարդանապալը» Դելակրուայի… և իմ բոլոր սիրած գործերը, որոնց մեջ ոչ մի «գույնի», ներկի չափ ու սահման չի եղել և բոլոր գույներն ու ներկերը հանճարների ձեռքում եղել են պարզապես և ընդամենը միջոց, նյութական հնարավորություններ ստեղծելու գործ, որով բոլոր ժամանակներում հիմարացրել են բոլոր նկար նայողներին:
      Հրաշքը ինքը` նկարիչն է: