Գույնի ստեղծած էմոցիան…

      Գույնը, որպես աբստրակտ հասկացություն, մնում է աբստրակտ և ոչինչ չառաջացնող (հույզ), ինչպես հնչյունները` առանձին-առանձին, որոնք չկապակցված` մելոդիա չեն ստեղծում…ինչպես բանաստեղծության մեջ բառը (անջատ) չի կարող էմոցիա ստեղծել, եթե նա պատկեր չի ստեղծում (կանաչ բարդին, և կանաչը անջատ, որ բարդի չէ), ուրեմն «երկու գույնի հարաբերությունը» կմնա սոսկ երկու գույնի հարաբերություն:
Նկարչության մեջ (գեղանկարի մեջ) գույնի դերը անսահման է, երբ նա իմաստավորվում է նկարչի մտահղացմամբ: Այդ դեպքում (միայն այդ դեպքում) նա դառնում է գունային կոմպոզիցիա՝ նկարի ընդհանուր մակերեսը կազմակերպելու իմաստով, դառնում է կոմպոզիցիոն կենտրոն, երբ իր ակտիվ շեշտադրումով ընդգծում է նկարի իմաստի կարևորը երկրորդականից: Դառնում է շարժում և ռիթմ՝ նկարի կոնստրուկցիան ստատիկ վիճակից դինամիկայի փոխելով կամ հակառակը: Ստեղծում է կոլորիտ (որը ամենաթանկագինն է և դժվարը)`  գունային կոնտրաստները փոխադարձ լրացնող գույների համերաշխ հնչեղության բերելով (երբ նկարը դիտելուց չեն նկատում, որ այս կամ այն գունային հարաբերությունը թունավոր է…):
      Կոլորիտի հասկացողությունը հաճախ, իսկ անտեղյակ մարդիկ միշտ, խառնում են գամմայի կամ մոնոխրոն հասկացողության հետ` միամտորեն գործածելով «վարդագույն կոլորիտ», «երկնագույն կոլորիտ», մանուշակագույն և այլն: Դա այն նկարչությունն է, որի ստեղծածը հավասար է «փոխարինողի», «заменитель»-ի արժեքի: Նկարչության պատմության մեջ շատ չեն այն անունները, որոնց նկատմամբ գործ է ածվում «կոլորիստ» բառը, արժեքավորումը:
     Կոլորիստ նկարչի ամենակոնտրաստ գունային հյուսվածքը նայվում է «մի հայտարարի» բերված, «սազեցրած», համերաշխության մեջ: Իմ կարծիքով մեր համար մեկ կոլորիստը Առաքելյանն է:
     Կոլորիտի հասկացողությունն ամենից առավել խառնում են, չեն հասկանում (և մեղավոր չեն, որովհետև դա դժվարին հարց է և ոչ հասու անգամ նկարիչներին, խորը զգացողության հետ կապված լինելու պատճառով) տեսաբանները, և կոլորիստներ են հորջորջվում նրանց կողմից նկարիչներ, որոնք, օրինակ, աշխատում են զուտ հողագույն ներկերով, օխրաներով, սիենաներով, ումբրաներով, սևի և օխրայի երանգավորումներով (երանգավորումը երբեք չի կարող կոլորիտ համարվել, լոկալ գույների կոնտրաստների համերաշխությունն է, որ դժվար է և հաղթահարողն է կոլորիստ), որ զուրկ է գունային կոնտրաստների հզոր հակադրումներից և նկարչի անճարակությունից ստեղծվում է մի գույնի «գերիշխանություն», դոմինանտ, և նկարը զրկվում է գեղանկարչական լինելու բարձր հասկացողությունից:
       Գույնը, ի վերջո, նկարչի խառնվածքի, տեմպերամենտի արտահայտությունն է, երբ մի նկարչին չեն շփոթում և ճանաչում են նկարչի «ձեռքը»: Մեկի մոտ նա լինում է մաժոր, հնչեղ, ինտենսիվ թանձրությամբ, մյուսի մոտ` նրբերանգներով կամ անճարակ տոնային, գամմային լումաներով:
       Գույնը տրամադրություն է ստեղծում… Սա «հույզից» բխող հետևանքն է, որ դիտողը ապրում է և կարող է ապրել միանգամայն անկախ նկարչի մտահղացումից (թեմայից), եթե գույնը չի ծառայել, ենթարկվել նկարչի մտադրությանը: Օրինակ, նկարիչը մտահղացել է դրամատիկ թեմա և ծանրաբեռնել է անհարկի «հնչեղությամբ» (հիշենք Ռուբենսի տրագիկ թեմաները, «Մուցիուս Սցեվոլա») կամ գեղանկարչական խայտաբղետությամբ, երբ հարկավոր էր լինել զուսպ, քչախոս, բծախնդիր, ամեն մի շատախոսության թշնամի: Սքանչելի օրինակ է Կոջոյանի «Տաթևի գնդակահարությունը», որտեղ չափի հասկացողությունը ասկետիզմի է հասցված, այսինքն՝ ինչ-որ հարկավոր էր տվյալ դեպքում, իսկ հակառակը ամեն ցուցահանդեսում կարելի է, ցավոք սրտի, տեսնել, երբ նկարիչը, ահաբեկված այն մտքից, որ կարող է մեղադրվել «գույն չզգալու» մեջ, դարձնում է նկարը աշնանային նատյուրմորտ:
       Կոլորիտը, ինչպես բանաստեղծության ներքին չափը, ներքին նվագը, ոչ բոլորին է հասու: Անհասանելի դժվարություն է նաև երաժշտության կոլորիտը զգալը: Եվ եթե երգի կոլորիտը զգալու համար հարկավոր է բնածին լսողություն, ապա նկարի կոլորիտը միայն  բարձր «տեսողություն» ունեցողը կարող է զգալ: Նկարիչն անգամ, եթե ինքը կոլորիտ չունի, չի կարող ուրիշի կոլորիտը զգալ, ուր մնաց «տեսաբանը»: Լավ նկարիչը միայն իր «հոգու» աչքով կարող է զգալ կոլորիտը: Մի խոսքով, կոլորիտը ամենաբարձր փիլիսոփայությունն է նկարչության և միայն գույն զգալով հնարավոր չէ հասկանալ: Չար և չոր բնավորությամբ նկարիչը (լինում են) չի կարող կոլորիստ լինել, ոգով համերաշխ, «դաշն» մարդը կարող է:
Կոլորիտ կար Դելակրուայի մոտ (շատ մեծ դոզայով):
       Վենետիկցիները բոլորը կոլորիստներ են (գույնի դաշնությամբ են հասնում կոլորիտի), իսկ անգամ Լեոնարդոն, Ռաֆայելը կոլորիստ չեն, բայց այդ տպավորությունը ստեղծում են իդեալական լույս-ստվերով, լույս-ստվերի ատոմային նրբերանգներով…Կոլորիստ է Գոյան (իսպանացիների մեջ), կոլորիստ են բոլոր «մեծ» ու «փոքր» հոլանդացիք (սրանց մոտ դա ստեղծվում է նաև լաք և թանձր յուղ գործածելով, չնայած հաճախ դա ստեղծում է նաև գամմա): Հոլանդացիների կոլորիտի հասկացողությունը խանգարում է նրանց շատ նյութական և ֆակտուրային լինել: Առհասարակ, ֆակտուրան խանգարում է կոլորիտը զգալուն:
      Նկարչի թեման հիմնականում ստեղծվում է հոգեկան վիճակից և այնպիսի վիճակից, որը հուզական է և տևական, հետապնդող: Անցողակի հույզերը «նկար» չեն դառնում, նրանք ստեղծում են որոշակի տրամադրություն, որը նկարելու ժամանակ ազդում է գունային կամ կոնստրուկտիվ լուծման վրա և նկարը գուցեև անհարկի փոխվում է այլ ուղղությամբ: Այսպես, ուրախ տրամադրությունը նկարչի աշխատելու ժամանակ կարող է լուրջ կամ տրագիկ գործը չափից ավելի գունազարդել կամ ընդհակառակը: