«…Իսկ դու սոված նկարիչ պիտի դառնաս»
Բայց նա կոչված էր ժողովրդական նկարիչ դառնալու
«Ես չեմ որոշել, որ դառնալու եմ նկարիչ: Երեւի այդ շնորհքն ունեի, որովհետեւ մեր պիոներական պատի թերթի ճակատները ես էի նկարում, կարիկատուրաները ես էի նկարում: Այդպես էր նաեւ ճամբարներում՝ պիոներական թերթի ճակատներն էլ ո՞վ պիտի նկարեր, եւ Իսաբեկյանին գտնում էին, ես էլ համեստ, խելոք նկարում էի: Հետո, երբ յոթամյա դպրոցն ավարտեցի, ինձ տարան տեխնիկում: Զոռով տարան, ես չէի ուզում: Ծնողներս իմ գործերին չէին խառնվում, միայն հայրս ուզում էր, որ ես բարձրագույն ավարտեի, իսկ մայրս կես լուրջ, կես կատակ, չանչում էր ձեռքը, ձեռ էր առնում՝ հրեն, տե՜ս, Սիսակը «չիստիլչիկ» ա, տուն ա պահում, իսկ դու սոված նկարիչ պիտի դառնաս…»:
Էդուարդ ԻՍԱԲԵԿՅԱՆ
Եվ նա դարձավ հայ գեղանկարչության եւ գրաֆիկայի ամենաշքեղ դեմքերից մեկը՝ իր ինքնատիպ ձեռագրով, պատկերավորման վարպետությամբ, թեմատիկ բազմազանությամբ ու ծանրաբեռն հունձքով: Դարձավ, որովհետեւ շնորհն աստվածատուր էր, միայն ընտրյալներին շռայլված: Իսկ մինչ այդ, Իգդիրում ծնված պատանին մասնագիտական կրթություն էր ստանալու Երեւանի «Գեղարդ» տեխնիկումի գրաֆիկայի բաժնում, երրորդ կուրսից տեղափոխվելու էր գեղանկարի բաժին, լինելու էր Լենինգրադում, խորապես տպավորվելու էր Դելակրուայի, Ռուբենսի կտավներով, Թիֆլիսում հանդիպելու էր Ալեքսանդր Բաժբեուկ-Մելիքյանին, իսկ 1943-ին Նաիրի Զարյանի, Սողոմուն Տարոնցու, մշակութային դիվիզիայի եւ այլ գործիչների հետ գործուղվելու էր ռազմաճակատ՝ 89-րդ Հայկական դիվիզիայի վերաբերյալ նյութեր հավաքելու եւ գեղանկարչական գործեր ստեղծելու նպատակով: Այնուհետեւ ժամանակներ էին անցնելու, եւ այդ ընթացքում ստեղծվելու էին մեծածավալ ու բարձրարժեք կոմպոզիցիոն կտավներ, դիմանկարներ, բնանկարներ, գրաֆիկական, թեմատիկ-կոմպոզիցիաներ, գրքի ձեւավորումներ:
Մեծանուն վարպետի արվեստը շնչում է հումանիզմով ու ընդգծված հայրենասիրությամբ: Նրա ոգեշնչման աղբյուրը հայաշունչ գաղափարներն են, որոնք մարմնավորվել են Սասունցի Դավթի, Ծովինարի, Սանասարի, Բաղդասարի, Դավիթ Բեկի, Սայաթ-Նովայի, Բակունցի, Թամանցիների, ազգային այլ դեմքերի վրձնակերտ կերպարներում: Նրա տաղանդի շնորհիվ էր, որ սկսած անցյալ դարի 40-ականներից, կոմպոզիցիոն-ֆիգուրատիվ ժանրը աննախադեպ վերելք է ապրում հայ կերպարվեստում: Եվ նրան էր վերապահված այդ ժանրի հիմնադիրը կոչվելու պատիվը: Գեղանկարչի ստեղծագործության առանցքում մեր ազգի անցյալն ու ապագան են, ժողովրդի խրոխտ կեցվածքն ու անբեկանելի ոգու ներուժը («Պատանի Դավիթ», «Պատասխան Հազկերտին», «Հաղպատի գյուղացիների ապստամբությունը», մեծարժեք այլ արարումներ):
Հայ մեծերին փառավորած կտավներում վրձնի վարպետը կիրառելով բնանկարի եւ դիմանկարի համադրման սկզբունքը, առավել ամբողջական ու խոսուն է դարձրել իր հերոսների կերպարները: Այդպիսին են Խաչատուր Աբովյանի, Ակսել Բակունցի, Դերենիկ Դեմիրճյանի, հայ մշակույթի այլ դեմքերի դիմանկարները: Այս ժանրում նրա ստեղծագործության անբաղդատելի մասն են կազմում գեղանկարչի ինքնադիմանկարները՝ վաղ երիտասարդությունից մինչեւ խոր ծերություն: Դրանք առանձնանում են խորքից դեպի դիտողը նայող կամ խոնարհած աչքերի արտահայտությամբ, որոնք ավելի են ընդգծում նկարչի բնավորությունը, կամքը: Յուրաքանչյուր շրջանի ինքնադիմանկար ուրվագծում է արվեստագետի անցած կյանքի ուղին, մտածումներն ու ապրած դժվարությունները: Այս գործերը կենսագրության ինքնատիպ վրձնագիր գրառումների են զուգահեռվում:
Վարպետ գեղանկարիչը զբաղվել է նաեւ գրքի նկարազարդումներով: Նրա պատմանկարներին բնորոշ առանձնահատկություններով են օժտված Դերենիկ Դեմիրճյանի «Վարդանանք», Խաչատուր Աբովյանի «Վերք Հայաստանի», Սերո Խանզադյանի «Մխիթար Սպարապետ» պատմավեպերի, Հովհաննես Թումանյանի «Թմկաբերդի առումը», «Ախթամար», Մետաքսեի «Շամիրամի ողբը» եւ այլ հնչեղ ստեղծագործությունների նկարազարդումները:
Էդուարդ Իսաբեկյանի գեղանկարչական ժառանգության մեջ ուրույն տեղ է գրավում բնանկարը: Նման գործերում բնությունը կենդանի է, գործող ու շնչող: Նա նախընտրում է պատկերել հայրենի բնության գողտրիկ այն անկյունները, որոնք աննկատելի կարող են մնալ սովորական մարդկանց հայացքից: Սակայն դրանց զուգահեռ հառնում են հայոց բնաշխարհի խրոխտ լեռներն ու անառիկ ժայռերը՝ իբրեւ հայ ոգու խորհրդանիշ:
Մեծանուն արվեստագետը անուրանալի վաստակ ունի սերնդակրթման բնագավառում.դասավանդել է մայրաքաղաքի Գեղարվեստաթատերական ինստիտուտում: Իսկ Հայաստանի ազգային պատկերասրահի տնօրինության 22 տարիների ընթացքում նրա գործադրած ջանքերը չափազանց արդյունավետ էին նաեւ այն առումով, որ մայր պատկերասրահի մասնաճյուղեր են բացվում մայրաքաղաքից կտրված շրջաններում՝ Ջերմուկում, Ալավերդիում, Վանաձորում, Գյումրիում, Հրազդանում, Էջմիածնում, Եղեգնաձորում, Գավառում, Մինաս Ավետիսյանի տուն-թանգարան՝ Ջաջուռում, Արա Սարգսյանի, Հակոբ Կոջոյանի տուն-թանգարաններ՝ Երեւանում: Խոնարհման արժանի գործեր, որոնք կրկնակի են զարդարում գեղանկարչի անձն ու վաստակը:
Մեծ է վրձնի վարպետի ցուցահանդեսների աշխարհագրությունը՝ Երեւան, Մոսկվա, Փարիզ, Թբիլիսի, Մոնրեալ, Բուխարեստ, Պրահա, Բեյրութ, Հալեպ, Սանկտ Պետերբուրգ, Քիշնեւ, այլուր:
Նրա շռայլ տաղանդը շողարձակելու էր նաեւ վրձնի սովոր ձեռքը գրիչ վերցնելիս: Ասվածի վկայությունն է «Իգդիր» տարողունակ գիրքը, որը յուրօրինակ ընծայաբերում է իր կորուսյալ ծննդավայրին…