Կորյուն Սիմոնյան

        Երբ պատկերասրահում էի աշխատում, և տեղափոխվեցինք նոր շենք, նոր էքսպոզիցիա էինք անում, դասավորում պատ առ պատ, և հասել էինք մի պատի, որտեղ ժամանակագրական հերթականությամբ պետք է որ կախեինք նկարիչ Կ.Սիմոնյանի նկարները. հենց այդ ժամանակ իրեն հետ ծանոթացա… շատ տարիներ հետո, երբ ինքը վաղուց չկար:
       Հին շենքում ցուցադրված էին ընդամենը երեք գործ՝ մի ինքնանկար, մեկ բնանկար և մի էսքիզ: Ես խնդրեցի, որ բերեն բոլոր գործերը, ընդ որում նոր գնված մի քանի գործեր. եղած-չեղածը ինը նկարներ էին, որոնցից հինգը հին շենքում ցուցադրված նկարներն էին, չորսը՝ նոր գնված էտյուդներ, որոնք գնեցինք նկարչի ինչ-որ բարեկամներից: Եղածին ավելացավ մի կոմպոզիցիա նկար, որն էլ իր պատմությունն ուներ. թանգարանների շենքի ջեռուցման համակարգի կաչեգարանոցը ստուգելիս պատկերասրահի տնտեսական գծով դիրեկտորի տեղակալ Մանուկյանը հայտնաբերել էր նկարների մի մեծ կույտ՝ տարիների փոշու, աղբի տակ ծածկված…միասին նայեցինք՝ ենթադրելով, որ կարող էր և պատկերասրահինը լիներ, որը հավանական չէր կարող լիներ, քանի որ այդ նկուղը մերը չէր, պատմության թանգարանինն էր: Այդպես էլ եղավ. Նկարները, որպես ավելորդ իրեր, թափել էին նկուղը, և այդպես մնացել էր աննկատ տարիներով…հանեցինք բակը, փոշուց, կեղտից մաքրեցինք և… և…պարզվեց , որ 1939 թվի Սասունցի Դավթի հազարամյակին նվիրված ցուցահանդեսի նկարներն էին, որոնց համարել էին ավելորդ գույք և թափել նկուղը: Մեծածավալ նկարներ էին էպոսի թեմաներով՝ Կոջոյանի, Գյուրջյանի, Առաքելյանի, Քոչարի, Քոլոզյանի, Շաքարյանի և այլոց, և այնպիսի վիճակում էին, հատկապես Գյուրջյանի նկարը (պատռտված), որ գերադասեցի հեղինակներին իմաց չանել..հատկապես Գյուրջյանին, որի հետ կարող էր և անսպասելի բան կատարվեր իմանալով նրա ծայր բծախնդրությունը, ինչ վերաբերում էր նկարի պահպանությանը: Երիտասարդ նկարիչներին, որոնց գործերը վնասված չէին՝ Քոլոզյանի, Ալ.Շաքարյանի, զանգահարեցի, եկան տարան, իսկ մնացածը… իսկ մնացածը եկան տարան պատմության թանգարանի աշխատողները /դիրեկտորն ուրիշ էր արդեն/: Տարան, փաթաթեցին ռուլոնի վրա, և երևի հիմա էլ կան նրանց պահոցում: Բայց… նկարներից մեկը, որ տակը մնալով պատահականորեն բոլորովին չէր վնասվել և մաքրելուց հետո տեսանք մի սքանչելի նկար, կտավի վրա գրված Կորյուն Սիմոնյան 1939 թիվ «Յուսուֆի սպանություն», որի տերն էլ չկար…զանգելու կարիք էլ չկար, տարանք ռեստովրացիոն բաժին կարգի բերելու և մաքրելուց, նոր լաքով ծածկելուց հետո նկարը շողշողաց իր ողջ նախկին փայլով: Հարցնող էլ չեղավ և պետք չէր, որ այդ գործն էլ փաթաթվեր ռուլոնի վրա, պարզապես ավելորդ գույք: Սա էր այդ նկարի պատմությունը, որը մնաց մեզ մոտ, պատ բարձրացավ, որ այլևս չիջնի երբեք:
       Ընդամենը մի պատ զբաղեցրին նկարները՝ Կորյունի ինքնադիմանկարով կենտրոնում…ամենագեղեցիկ պատերից մեկը պատկերասրահում: Եվ դարձավ, այսպես ասած, հայ դասական նկարչության պանթեոնի մշտական բնակիչը:  Էքսպոզիցիան իրականացնողներիս խումբը թեթևացած շունչ առավ, որ մի պատ էլ ձևավորվեց և շրջվեցինք մյուս պատին: Ես էլ շրջվեցի, բայց ուզեցի մի անգամ էլ նայել արածներիս վրա և…և մեխվեցի տեղում…աչքերս սառեցին ինքնանկարի վրա, որը ինձ էր նայում լուրջ, զննող հայացքով և կարծես թե ինչ-որ ժպտանման բան էր նկատվում նրա՝ Կորյուն Սիմոնյանի լուռ սեղմած շուրթերի ծայրին…Տեր Աստված, գոհ է երևի թե…և չեմ զարմանա, եթե խոսի, ասի՝ մոտեցի՛ր, մոտեցի՛ր, արի՛ ծանոթանանք… և հնազանդ մոտենում եմ և միայն շրթերով մրմնջում.«Բարև, Կորյու՛ն»… և աջ ձեռքս մի թեթև աննկատ բարձրանում է և իջնում…իսկ նրա աջը զբաղված է, վրձինն է բռնած…Ես ոտնաձայն լսեցի և շրջվեցի.մոտեցողը Ռուբեն Գրիգորևիչն էր, որը գործունյա մասնակցում էր նոր էքսպոզիցիան ստեղծելիս իրեն անգնահատելի խորհուրդներով և երբ մոտեցավ, հարցրեց.
        -Ինչ-որ շվարած լինես, ի՞նչ է պատահել…
Ես լուռ, դեմքով Կորյունին ցույց տալով, ուսերս վեր ու վար արի… Նա ուրախ ծիծաղեց, ասելով.
        -Այդպես է, այդպես. ես էլ միշտ, ինչքան առիթ է եղել, նայելիս ուսերս եմ թոթվել և անցել պատասխան չգտնելով… և եթե մի բացատրություն ունի, դա հայացքն է՝ զարմանալի, անբացատրելի և ձգողական…
***   «Յուսուֆի սպանությունը» մարտանկարը ավելի շուտ էսքիզի սովորական սահմաններն անց մեծադիր էսքիզի էր նման, որից կստացվեր շքեղ, մեծ կոմպոզիցիա 7-8 մետրանոց և կլիներ այն, ինչ պետք էր, որ լիներ, կատարված էր ազատ, անկաշկանդ, ճեպանկարային գծանկարով, անհանգիստ շարժման մեջ, ինչ որ պահանջվում է մարտանկարից, և այդ իրարանցումը տեղի էր ունենում հրապարակում, որի վրա իշխում է Հռիփսիմեին հիշեցնող մռայլ, հանդիսավոր տաճարը, որը և մարտանկարի հետ կազմում է եռանկյունի և իր ներկայությամբ խորհրդանշում է նաև կռվի իմաստը, անզիջում պայքարը հանուն հողի, հավատի: Սա է նկարի արժեքը, որը մեծադիր էսքիզի տեղ կարող էր ծառայել մեծ կտավի, որը և մնաց չնկարված: Դժվար չէ պատկերացնել, թե ինչ հոյակապ նկար կարող էր ստացվել, եթե նկարի չափսերը կրկնապատկվեին: Կարողությունը կար, ժամանակ էր պետք ընդամենը, ժամանակ, որը դարձավ «Շագրենի կաշի»: Դաժան փաստ և նորից որբի դաժան ճակատագրի կրկնակոխ հետապնդում: Իսկ նրա մյուս ընկերներից, դասընկերներից այդքանն էլ չմնաց, ընդամենը երկու նկար և մի քանի էտյուդներ, էսքիզներ: Վանիկը Կարապետյան, որը ամենատարիքովն էր՝ ծանրակշիռ, խոհուն, մշտական մտորումների մեջ: Լևոնը Տոնականյան՝ մի փայլուն, շողշողուն երիտասարդ, որը և զարմանալի շնորհաշատ ֆուտբոլ էր խաղում, հիացնելով ողջ ստադիոնը, կրկեսում մասնակցում էր ատրակցիոնների, բանաստեղծություններ գրում…ամենը, ամեն ինչ մնաց անավարտ, դեռ նոր-նոր սկսված մնաց կորստի, ափսոսանքի կսկիծը, ցավը, որին ժամանակը անզոր է մեղմելու, առավել քան հատուցելու:
       Պարսիկ իմաստունների թված մարդկային երեք դժբախտություններից երիտասարդի կորուստը ամենածանրն է…մնացին գաղթի ճանապահին…սերունդներին թողնելով իրենց հիշողությունը, թողնելով իրենց կորստի արժեքավորման մեծ խորհուրդը: Դեռ ինչքան պիտի քայլեր դեպի արվեստի բարձունքների Մարութային, գոտեպնդված այն երիտասարդը՝ Կորյունը, բայց ընդամենը երկու քայլ, երկու նկար…