Հայ նորագույն շրջանի գեղանկարչությունը, սկսած Եղիշե Թադևոսյանից մինչև այսօր, շատ նահապետներ չի ունեցել: Այդ անունը վաստակում են, ինչպես Սարյանը` վարպետ, Քոչարը` «մաեստրո» պատվանունները: Նահապետ լինելը նկարչին սերտաճել է ճակատագրով – Գեղարվեստի ակադեմիայում իր բազմամյա ուսուցչությամբ: Այսօր ավագ և երիտասարդ սերնդի անվանի շատ նկարիչներ են եղել նրա աշակերտները` Գրիգոր Խանջյան, Սարգիս Մուրադյան, Նիկոլայ Քոթանջյան, Վահան Խորենյան:
Իսկ ի՞նչ տեղ է գրավում Իսաբեկյանի գեղանկարչությունը հայ նորագույն արվեստում: Խորհրդային տարիներին Սարյանի մոգական ազդեցությամբ ստեղծվեց պայծառ արևային գույների վրա հիմնված դեկորատիվ, գրեթե հարթապատկերային գեղանկարչություն, որին հարում էին ականավոր նկարիչներ` Աբեղյան, Զարդարյան, Բեքարյան, Կալենց, Մինաս: Սարյանական դասեր առել են նույնիսկ ավագագույն, իրեն գրեթե տարեկից խոշորագույն վարպետներ` Սեդրակ Առաքելյանը, Հակոբ Կոջոյանը:
Այդ ուղղությանը զուգահեռ զարգանում էր մի այլ գեղանկարչական ուղղություն` հիմնված ռեալիզմի, հոգեբանության և դասական վերարտադրության վրա: Այդ ուղղության իր սերնդի ամենադասական կրողը Էդուարդ Իսաբեկյանն է, որը նրան իր խառնվածքով առանձին հմայք հաղորդեց:
Դա ռոմանտիկ պաթոսով, ազգի պատմական ճակատագրական հերոսական էջերը վերակոչող, կանացիության ու բնության, նույնիսկ ազգագրական-մարդաբանական գիծն է: Նման մի ուղղության կենդանի շունչ տալու համար համապատասխան մշտաբորբոք խառնվածք է պետք և երկար կյանք: Այդ երկու երջանկությունն էլ ունեցավ Իսաբեկյանը: Հայ արվեստում նա ունի իր երկու մեծ նախնիները – պատմական-գրական կուլտուրայի առումով` Վարդգես Սուրենյանցը, «կանացիության» թովչանքների հավերժացման առումով` Ալեքսանդր Բաժբեուկ-Մելիքյանը, բնության ներքին շարժման վերարտադրման, մարդկային հզոր խարակտերների առումով` Եղիշե Թադևոսյանը, Ստեփան Աղաջանյանը և Մարտիրոս Սարյանը: Կարելի է անվերապահորեն ասել, որ իր ողջ զգայական բջիջներով հայ նոր դասական արվեստից ամենից շատ սնվել է Իսաբեկյանը` այն պաշտելով և, իբրև Ազգային պատկերասրահի տնօրեն, իր ամենահասուն տարիներին գտնվելով այդ գործերի կողքին: Բայց դա դեռ ամբողջը չէ:
Նա հայ արվեստ մտավ միանգամից որպես կայացած ռոմանտիկ, բարձրավեստ գեղանկարիչ: Իսաբեկյանի ստեղծագործությունների առաջին` 1947թ. կատալոգի առաջաբանում Ազգային պատկերասրահի հիմնադիր Ռուբեն Դրամբյանը որսացել էր նկարչի արվեստի հիմնական գծերը: Նկարիչը երբեք չշեղվեց իր ընտրած ճանապարհից, այլ տարիների ընթացքում անվերջ հարստացրեց ու կատարելագործեց իր վարպետությունը, թեմատիկան, ժանրերը` մշտապես սնվելով բնությունից և արվեստից:
Իսաբեկյանը դասական նկարիչ է իր տեխնիկայով – նա չունի մի պատմական կտավ, մի բնանկար, մի դիմանկար, ժանրային որևէ դրվագ, որ չունենա մի քանի, մինչև մի քանի տասնյակ տարբերակներ: Նա դասական և հետևողական է նաև այն առումով, որ նույն նկարին կարող է անդրադառնալ տասնյակ տարիների ընթացքում` նույնիսկ նկարը փչացնելու ռիսկով: Դա հիրավի եզակի երևույթ է հայ իրականության մեջ:
Իսաբեկյանը դասական է նաև գծանկարի ու ճեպանկարի կատարելության առումով, որոնցում զգացվում են Միքելանջելոյի, Դելակրուայի և այլ մեծ վարպետների դասերը: Նկարելու կայծակնային արագությունը նրա մոտ երբեք չի հակադրվել նույն նկարի վրա տարիներով աշխատելուն:
Իսաբեկյանը կենդանի, ռոմանտիկ պաթոսով և կենսահաստատ պայծառատես նկարիչ է, ինչպես իր սիրելի Ա. Բաժբեուկ-Մելիքյանը, բայց ժանրային-կոմպոզիցիոն և տեխնիկական շատ ավելի հարուստ և բազմազան հնարներով:
Իսաբեկյանը քաղաքացի, հայրենասեր նկարիչ է, հայ գրականության իր բացառիկ իմացությամբ Եղիշեից մինչև իր ավագ և հասակակից ընկերները: Չարենցից ու Բակունցից մինչև Սերո Խանզադյան, Համո Սահյան, Վահագն Դավթյան, Պարույր Սևակ, Հրաչյա Հովհաննիսյան, իր առաջացած տարիքում նա քաջ գիտի նույնիսկ վերջին շրջանի կարևոր հնագիտական հայտնագործությունները Հայաստանում, ինչը վկայում է նրա մտքի բացառիկ սթափության ու ակտիվության մասին:
Նկարչի գեղարվեստական հայացքները և էսթետիկան հիմնված են դասականության ու ռոմանտիզմի վրա լայն առումով: Գեղանկարչության վերջին բարձրագույն նվաճումը համարում է իմպրեսիոնիզմը` գույնի զարմանալի գյուտերով ու ճշմարտացիությամբ: Հետևաբար, նա իր խառնվածքով ու դաստիարակությամբ դեմ է մոդեռնիզմի և ավանգարդի արվեստում մարդու հոգեաշխարհի և ֆիզիկական կազմվածքի այն բոլոր խեղումներին, որոնք տհաճ զգացում են հարուցում մարդու նկատմամբ: Ձևափոխումը նրա համար մարդու ընդվզումը ազնվացնելու նպատակ է, ինչպես ռոմանտիկների մոտ (Ժերիկո, Դելակրուա): Նա նաև բացառիկ կոմպոզիտոր է, դասական կոմպոզիցիայի գաղտնիքների փայլուն գիտակ, որոնք կիրառում է իր կտավներում:
Նկարչի հոգևոր դասական կերտվածքը նրա արվեստն օժտում է կատարյալ ամբողջականությամբ: Նրա նկարներում շունչ ու կյանք են ստանում ոչ միայն մարդիկ, այլև բնության տարրերը, առարկաները, ինտերիերը, ակնեղենը, ճարտարապետական բեկորները: Դրանք ստեղծվում են լույսի ու գույնի հզոր տարերքով: Այստեղից էլ նրա կապը 20-րդ դարի երկրորդ կեսի մի քանի հզոր արվեստագետների հետ: Իսկ ի՞նչ կապ կարող է լինել գրեթե անառարկայական այդ վարպետների ու մեր դասական վարպետի միջև: Նկարի ամբողջ մակերեսը գույնի, լույսի, հենքի (ֆակտուրայի) բացառիկ հյուսվածքով կազմելու բացառիկ տաղանդը: Մի տաղանդ, որը շողշողում է վերջին տասնամյակների նրա նկարներում` ինքնանկարներ, պատմադիցաբանական, կանանց, հասարակության, կարոտի և բնության պատկերներ ու հատկապես 1994-ի ինքնանկարում և հայ արվեստում աննախադեպ մեծադիր «Իգդիրի հոգեհանգիստում»: